W postępowaniu przygotowawczym, gdyby nawet prokurator uznał, że w konkretnej sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu i objęte dyspozycją art. 59a k.k. występuje „społeczna celowość” kontynuowania postępowania karnego – choćby po to, aby wyjaśnić wszystkie istotne okoliczności związanie z przestępstwem – musi postępowanie to umorzyć, jeżeli tylko wniesie o to pokrzywdzony, który pojedna się ze sprawcą, a umorzenie nie będzie „sprzeczne z potrzebą realizacji celów kary”. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że także sąd – kontrolując ewentualną decyzję prokuratora o odmowie uwzględnienia wniosku pokrzywdzonego o umorzenie postępowania lub orzekając w przedmiocie takiego wniosku po skierowaniu aktu oskarżenia – jest związany granicami przesłanki z art. 59a § 3 k.k. i nie może uwzględnić celów postępowania karnego wykraczających poza cele kary.

W przedstawionych warunkach trudno nie zgodzić się z cytowanym już wcześniej poglądem, że określone w art. 59a k.k. obligatoryjne umorzenie postępowania karnego na wniosek pokrzywdzonego prowadzi do „prywatyzacji wymiaru sprawiedliwości”. Przewidziana w tym przepisie rezygnacja ze ścigania karnego nie wynika bowiem z uznania organu procesowego, lecz z woli pokrzywdzonego, a po części również z woli samego sprawcy przestępstwa.

Opisany wyżej stan prawny, jaki zaczął obowiązywać od dnia 1 lipca   2015 r., w którym na Skarb Państwa nałożono obowiązek odszkodowawczy z tytułu wykonywania środków przymusu w sprawie, w której umorzono postępowanie na podstawie art. 59a Kodeksu karnego wtedy, gdy podlegające kompensacji szkoda lub krzywda nie wynikały z niezgodnego z prawem działania lub zaniechania organu postępowania, nasuwa wątpliwości co do zgodności z art. 216 i art. 220 w związku z art. 1 i 2 Konstytucji.

Na potrzebę ochrony finansów publicznych wskazywał w swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny.

Biorąc pod uwagę powołane orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, odnoszące się do wzorców kontroli z art. 216 i art. 220 w związku z art. 1  Konstytucji oraz do, wywodzonej z art. 2 ustawy zasadniczej, zasady poprawnej (przyzwoitej) legislacji (orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego odnoszące się do tej zasady zostało powołane wcześniej), należy dojść do wniosku, że ustawodawca, z jednej strony, poszerzając zakres odpowiedzialności Skarbu Państwa „za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie” o, między innymi, niesłuszne stosowanie środków przymusu i opierając tę odpowiedzialność tylko o treść końcowego rozstrzygnięcia w zakresie odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa, i z drugiej strony, wprowadzając instytucję umorzenia kompensacyjnego z art. 59a k.k., nie przewidział w szczególności społecznych i finansowych skutków przyjętego rozwiązania, choć skutki takie zobowiązany był przewidzieć.