Apel 93 NGO's ze świata i Polski do prezydenta i premier w sprawie Trybunału Konstytucyjnego

8 marca 2016, sprawa K 47/15 (ustawa o TK z 25 czerwca 2015). Foto: B. Cacko ZP BTK

Szanowny Pan Andrzej Duda, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
ul. Wiejska 10 00-489 Warszawa
Szanowna Pani Beata Szydło, Prezes Rady Ministrów
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów Al. Ujazdowskie 1/3 00-583 Warszawa

Szanowny Panie Prezydencie, Szanowna Pani Premier

Z niepokojem obserwujemy kryzys konstytucyjny, który trwa w Polsce od 2015 r. Kryzys ten, który w swojej początkowej fazie mógł zostać rozwiązany przy pomocy  przewidzianych prawem procedur, rozrósł się do rozmiarów stwarzających poważne zagrożenie dla ochrony rządów prawa i praw , człowieka.

Z końcem lipca bieżącego roku Komisja Europejska sformułowała wobec Polski zalecenia dotyczące ochrony praworządności, przechodząc tym samym do drugiego etapu procedury kontroli praworządności. Komisja Europejska zwróciła się do polskiego rządu o poinformowanie jej w terminie trzech miesięcy o działaniach podjętych w celu realizacji tych zaleceń.

W imieniu niżej podpisanych organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczeństwa obywatelskiego i ochrony praw człowieka pragniemy zaapelować do Państwa o wdrożenie tych zaleceń.

Komisja Europejska zaleciła polskim władzom wykonanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 3 i 9 grudnia 2015 r., zgodnie z którymi stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego powinno objąć trzech sędziów wybranych zgodnie z prawem przez Sejm poprzedniej kadencji w  październiku 2015 r., a nie trzech sędziów wybranych przez Sejm nowej kadencji bez ważnej podstawy prawnej. Nadal jednak sędziowie wybrani w październiku nie zostali zaprzysiężeni.
Komisja Europejska zaleciła również polskiemu rządowi opublikowanie i respektowanie wszystkich wyroków Trybunału Konstytucyjnego, zagwarantowanie zgodności nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z lipca 2016 r. z wyrokami Trybunału i zapewnienie możliwości oceny tej  nowelizacji przez Trybunał Konstytucyjny. Wskazano ponadto na konieczność zaprzestania działań i wypowiedzi publicznych, które mogłyby podważyć legitymację i skuteczne działanie Trybunału Konstytucyjnego.

Nasze obawy budzi fakt, że żadne z tych zaleceń nie zostało zrealizowane. Do tej pory nie opublikowano zarówno wyroku z 9 marca 2016 r., w którym Trybuna! Konstytucyjny ocenił nowelizację ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przyjętą w grudniu 2015 r., jak i wyroku z 11 sierpnia 2016 r., w którym  Trybunał Konstytucyjny odniósł się do nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z lipca 2016 r.

Ponadto przyjęta w lipcu 2016 r. nowa ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nie tylko nie  wypełniała zaleceń Komisji Weneckiej, ale również część jej przepisów okazała się niezgodna z Konstytucją, co potwierdził Trybunat Konstytucyjny w wyroku z sierpnia bieżącego roku. Nadal trwają zmiany legislacyjne dotyczące Trybunatu Konstytucyjnego. Naszym zdaniem, najnowszy projekt ustawy regulującej status  sędziego Trybunału Konstytucyjnego może stanowić kolejny krok osłabiający niezależność Trybunatu.

Od kilku miesięcy z narastającym niepokojem obserwujemy również liczne wypowiedzi  przedstawicieli rządzącej większości kierowane pod adresem Trybunału Konstytucyjnego i jego sędziów. Podważanie konstytucyjnej roli Trybunału Konstytucyjnego oraz stwarzanie zagrożeń dla jego niezależności godzi mw podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego.

Szanowny Panie Prezydencie, Szanowna Pani Premier,
W ostatnich miesiącach przy wielu okazjach słusznie zauważali Państwo, że Unia Europejska stoi w obliczu bardzo trudnych i wymagających rozwiązania problemów związanych m.in. z kryzysem migracyjnym i opuszczeniem wspólnoty przez Wielką Brytanię. Wierzymy, że Unia Europejska tworzona przez kraje o stabilnych demokracjach i szanujące prawa człowieka potrafi te problemy przezwyciężyć.

Dlatego przyłączamy się do głosu Komisji Europejskiej i apelujemy do Państwa o zaprzysiężenie trzech sędziów wybranych zgodnie z prawem w październiku 2015 r., opublikowanie pozostałych dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego. uznawanie wszystkich jego kolejnych wyroków i powstrzymanie się od dalszych działań, które mogą zagrażać niezależności Trybunału Konstytucyjnego. Będą to pierwsze kroki w kierunku przywrócenia w Polsce pełnej ochrony zasady praworządności.

W imieniu sygnatariuszy, z wyrazami szacunku
Danuta Przywara, Prezes zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

1. Akcja Demokracja (Polska)
2. Albanian Helsinki Committee (Albania)
3. Amnesty International (Polska)
4. Antigone (Włochy)
5Association UMDPL (Ukraina)
6. B.a.B.e (Chorwacja)
7. Belarusian Helsinki Committe (Białoruś)
8. .Belarusian Human Rights House w imieniu: Belarusian Helsinki Committee, Belarusian Pen Centre, Human Rights Center Viasna Law Initiative Belarus (Białoruś)
9. BlueLink Foundation (Bulgaria)
10. Bulgarian Helsinki Committee (Bulgaria)
11. Caucasian Centre for Human Rights & Conflict Studies (CCHRCS) (Gruzja)
12. Center for Civil Liberties (Ukraina)
13. Centre for Civil and Political Rights (Szwajcaria)
14. Centre for Peace Studies (Chorwacja)
15. CROSOL - Croatian Platform for International Citizen Solidarity (Chorwacja)
16. DRA Berlin (German-Russian Exchange) (Niemcy)
17. Dutch section of the International Commission of Jurists (NJCM)
18.Educational Human Rights House Chernihiv on behalf of: AH ALAR, ALMENDA, MART, Transcarpathian Public Center (Ukraina)
19. Election Monitoring and Democracy Studies Center (Azerbejdżan)
20. Estonian Human Rights Centre (Estonia)
21. Europe without Barriers (Ukraina)
22. European Grassroots Antiracist Movement (Francja)
23. Fair Trials (Wielka Brytania)
24. Forum for Human Rights (FORUM) (Słowacja)
25. Free Citizen Civic Initiatives' Support Center (Armenia)
26. Fundacja im. Stefana Batorego (Polska)
27. Fundacja Panoptykon (Polska)
28. Fundacja Unia & Polska (Polska)
29. Georgian Centre for Psychosocial and Medical Rehabilitation of Torture Victims (GCRT) (Gruzja)
30. Georgian Young Lawyers' Association (Gruzja)
31. Greek Helsinki Monitor (Gruzja)
32. Health and Human Rights Info (Norwegia)
33. Helsinki Association for Human Rights Defenders (Armenia)
34. Helsinki Citizens' Assembly -Vanadzor (Armenia)
35. Helsinki Committee for Human Rights in Serbia (Serbia)
36. Helsinki Committee in Serbia (Serbia)
37. Helsinki Committee of Armenia (Armenia)
38. Helsińska Fundacja Praw Człowieka (Polska)
39. Homo Faber (Polska)
40. Human Rights Center of Azerbaijan (Azerbejdżan)
41. Human Rights Council of St. Petersburg (Rosja)
42. Human Rights First (Stany Zjedoczone)
43. Human Rights House Foundation (Norwegia)
44. Human Rights House Voronezh (Rosja)
45. Human Rights Information Center (Ukraina)
46. Human Rights League (Słowacja)
47. Human Rights Monitoring Institute (Litwa)
48. Human Rights Movement „Bir Duino-Kyrgyzstan” (Kirgistan)
49. Human Rights Watch
50. Humanitarian Research Public Union (Azerbejdżan)
51. Hungarian Civil Liberties Union (Węgry)
52. Hungarian Helsinki Committee (Węgry)
53. INPRIS (Instytut Prawa i Społeczeństwa) (Polska)
54. Institute Respublica (Ukraina)
55. Instytut Spraw Publicznych (Polska)
56. International Consortium EUROBELARUS \
57. International Partnership for Human Rights Italian
58. Coalition for Civil Liberties (Włochy)
59. Kampania Przeciw Homofobii (Polska)
60. Kazakhstan International Bureau for Human Rights and Rule of Law (Kazachstan)
61. Kharkiv Human Rights Protection Group (Ukraina)
62. Kosova Rehabilitation Center for Torture Victims (Kosowo)
63. Lawyers’ Committee for Human Rights - YUCOM (Serbia)
64. League of Human Rights (Czechy)
65. Legal Education Society (Azerbejdżan)
66. Legal Resources Centre (Mołdawia)
67. Liberal Academy Tbilisi (Gruzja)
68. Media Rights Institute Azerbaijan (Azerbejdżan)
69. Moscow Helsinki Group (Rosja)
70. Netherlands Helsinki Committee (NHC) (Holandia)
71. Norwegian Helsinki Committee (Norwegia)
72. Notabene (Tadżykistan)
73. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego (Polska)
74. Promo LEX Moldova (Mołdawia)
75. Protection of Rights without Borders (Armenia)
76. Public Foundation Golos Svobody (Kirgistan)
77. Public Information and Need of Knowledge (Armenia)
78. Public Union of Democracy and Human Rights Resource Centre (Azerbejdżan)
79. Public Verdict Foundation (Rosja)
80. Regional Center for Strategic Studies (Gruzja/Azerbejdżan)
81. Rights International Spain (Hiszpania)
82. Sieć Obywatelska Watchdog (Polska)
83. Small Businnes Association (Mołdawia)
84. Sova Center for Information and Analysis (Rosja)
85. Statewatch (Wielka Brytania)
86. Stowarzyszenie im. Prof. Zbigniewa Hołdy (Polska)
87. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej (Polska)
88. Stowarzyszenie Projekt: Polska (Polska)
89. Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita (Polska) Swiss 90. Helsinki Association (Szwecja)
91. Ukrainian Helsinki Human Rights Union (Ukraina)
92. Women Crisis Center (Azerbejdżan)
93. World Organisation Against Torture (OMCT)