ETS: prawo do przekształcenia spółki utworzonej w innym państwie członkowskim

ETS - foyer. Foto: archiwum ETS

Prawo węgierskie dopuszcza przekształcanie spółek węgierskich[1], ale odrzuca możliwość przekształcenia w spółkę węgierską spółki utworzonej w innym państwie członkowskim.

Włoska spółka VALE COSTRUZIONI S.r.l. została utworzona i wpisana do rejestru spółek w Rzymie w 2000 r. W dniu 3 lutego 2006 r. spółka ta wniosła o wykreślenie jej wpisu z rejestru, gdyż zamierzała przenieść siedzibę na Węgry i tam kontynuować działalność, zaprzestając jednocześnie jej prowadzenia we Włoszech. W dniu 13 lutego 2006 r. spółka została wykreślona z włoskiego rejestru, w którym zaznaczono, że „spółka przeniosła się na Węgry”.

W następstwie jej wykreślenia dyrektor spółki VALE COSTRUZIONI i inna osoba fizyczna utworzyli spółkę VALE Építési Kft. Przedstawiciel VALE Építési Kft złożył w węgierskim sądzie rejestrowym wniosek o wpis spółki do węgierskiego rejestru spółek ze wskazaniem spółki VALE COSTRUZIONI jako poprzednika prawnego spółki VALE Építési Kft. Sąd gospodarczy oddalił ten wniosek, motywując to tym, że spółka utworzona i zarejestrowana we Włoszech nie może przenieść siedziby na Węgry i nie może zostać wpisana do węgierskiego rejestru spółek jako poprzednik prawny spółki węgierskiej.

Rozpoznający wniosek o wpis spółki VALE Építési Kft. Legfelsőbb Bíróság (węgierski sąd najwyższy) wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości o rozstrzygnięcie kwestii, czy uregulowanie węgierskie umożliwiające przekształcanie spółek węgierskich, ale zakazujące przekształcenia w spółkę węgierską spółki utworzonej w innym państwie członkowskim, jest zgodne z zasadą swobody przedsiębiorczości. W tym kontekście sąd węgierski dąży do ustalenia, czy przy wpisywaniu spółki do rejestru spółek państwo członkowskie może odmówić zarejestrowania poprzednika tej spółki, utworzonego w innym państwie członkowskim.

W wydanym dzisiaj wyroku Trybunał przypomniał na wstępie, że w braku jednolitej definicji spółek w prawie Unii, mogą one istnieć wyłącznie za pośrednictwem prawa krajowego, regulującego ich tworzenie i działanie. Tym samym w kontekście transgranicznych przekształceń spółek przyjmujące państwo członkowskie jest uprawnione do stanowienia norm mających zastosowanie do przeprowadzania takich przekształceń oraz do stosowania przepisów prawa krajowego dotyczących przekształceń wewnętrznych regulujących sposób tworzenia i działania spółki.

Trybunał zaznaczył jednak, że ustawodawstwo krajowe regulujące tę dziedzinę nie jest generalnie wyłączone spod zakresu zastosowania zasady swobody przedsiębiorczości, wskutek czego jego przepisy zakazujące przekształcenia spółki utworzonej w innym państwie członkowskim, które jednocześnie umożliwiają przekształcanie spółek krajowych, należy rozpatrywać w świetle tej zasady.

Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że umożliwiając dokonywanie przekształceń jedynie spółkom mającym już siedzibę na Węgrzech, omawiane uregulowanie węgierskie wprowadza w sposób generalny odmienne traktowanie spółek w zależności od tego, czy przekształcenie ma charakter krajowy czy transgraniczny. Tymczasem, ponieważ tego rodzaju różnica w traktowaniu może zniechęcać spółki mające siedzibę w innych państwach członkowskich do korzystania ze swobody przedsiębiorczości, stanowi ona nieuzasadnione ograniczenie wykonywania tej swobody.

Trybunał podkreślił następnie, że z jednej strony przeprowadzenie przekształcenia transgranicznego wymaga kolejnego zastosowania przy dokonywaniu tej operacji prawnej norm należących do dwóch odrębnych porządków prawnych. Z drugiej strony Trybunał zauważył, że z art. 49 TFUE i 54 TFUE, regulujących swobodę przedsiębiorczości, nie można wywieść precyzyjnych norm, które mogłyby wyłączyć zastosowanie przepisów krajowych. W tych okolicznościach stosowanie przepisów krajowych musi odbywać się w poszanowaniu zasad równoważności i skuteczności, służących ochronie praw jednostek wynikających z prawa Unii.

W konsekwencji, twierdzi Trybunał, po pierwsze, nie można kwestionować stosowania przez Węgry przepisów prawa krajowego dotyczących przekształceń wewnętrznych, które regulują tworzenie i działanie spółek, takich jak przepisy regulujące przygotowywanie bilansu i wykazu składników majątku.

Po drugie, skoro państwo członkowskie wymaga w odniesieniu do przekształceń wewnętrznych zachowania ścisłej ciągłości prawnej i ekonomicznej między spółką poprzednikiem, która chce dokonać przekształcenia, i będącą jej następcą spółką przekształconą, zachowanie tego rodzaju ciągłości może być wymagane również w przypadku przekształcenia transgranicznego.

Trybunał orzekł jednak, po trzecie, że prawo Unii stoi na przeszkodzie temu, aby organy państwa członkowskiego mogły przy okazji przekształcenia transgranicznego odmówić wskazania w rejestrze spółek spółki państwa członkowskiego pochodzenia jako poprzednika prawnego spółki przekształconej, jeżeli możliwość uczynienia takiej wzmianki istnieje w przypadku przekształceń wewnętrznych.

Trybunał odpowiedział wreszcie, że organy przyjmującego państwa członkowskiego są zobowiązane do tego, aby w toku rozpatrywania wniosku o rejestrację spółki uwzględniać dokumenty wydane przez organy państwa członkowskiego pochodzenia, potwierdzające, że zaprzestając prowadzenia działalności w tym państwie, spółka ta faktycznie działała zgodnie z jego prawem krajowym.

[1] W niniejszym przypadku przekształcenie polegało na zmianie siedziby spółki wraz ze zmianą właściwego prawa krajowego.  

Trybunał Sprawiedliwości UE (ETS)