Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiada na publikację prasową

W nawiązaniu do opublikowanego dzisiaj (6 sierpnia 2014 r.) na łamach Gazety Wyborczej artykułu „Aktami w niezawisłość” autorstwa redaktor Ewy Siedleckiej, uprzejmie informujemy:

Nie jest prawdą podana informacja, że projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 5 sierpnia 2014 r. przywraca Ministrowi Sprawiedliwości prawo do wnoszenia kasacji. Projekt przewiduje dla Ministra Sprawiedliwości uprawnienie do występowania do Sądu Najwyższego z wnioskiem rozstrzygnięcie w składzie siedmiu sędziów lub innym odpowiednim składzie rozbieżności w wykładni prawa, jeżeli ujawniły się one w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub Sądu Najwyższego. Nie ma to nic wspólnego z wnoszeniem kasacji, która jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego.

Nie jest prawdą, że projekt ustawy przewiduje, że Minister Sprawiedliwości będzie administratorem danych osobowych zawartych w aktach spraw podlegających digitalizacji. Zgodnie z projektowanym art. 175c § 1 pkt 5 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych Minister Sprawiedliwości administruje systemem teleinformatycznym zapewniającym sądom możliwość przechowywania i zabezpieczania akt spraw sądowych prowadzonych w całości lub w części w postaci elektronicznej i udostępnia ten system sądom. Nie posiada on, zatem uprawnień administratora danych osobowych zawartych w aktach, a jest wyłącznie administratorem systemu – innymi słowy Minister Sprawiedliwości dostarcza tylko sądom narzędzia informatycznego do przechowywania akt. To sądy będą administratorami danych osobowych zawartych w aktach spraw.

Projekt ustawy przewiduje uprawnienie do żądania przez Ministra Sprawiedliwości akt w dwóch sytuacjach: w ramach sprawowanego przez siebie zewnętrznego nadzoru administracyjnego oraz przed żądaniem wszczęcia czynności dyscyplinarnych wobec sędziego przez rzecznika dyscyplinarnego.

Minister Sprawiedliwości sprawuje zewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością sądów, w ramach, którego kontroluje on działalność administracyjną sądów polegającą na zapewnieniu właściwego toku wewnętrznego urzędowania sądu. W ramach swoich uprawnień Minister Sprawiedliwości może kontrolować wykonywanie obowiązków nadzorczych przez prezesów sądów apelacyjnych oraz wydawać stosowne zarządzenia, a nie kontrolować pracę poszczególnych sędziów. W art. 1 pkt 20 projektu ustawy znowelizowano art. 37g § 1 pkt 3 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wprowadzono do niego prawo Ministra Sprawiedliwości do żądania akt spraw sądowych, gdy jest to konieczne dla weryfikacji czynności podejmowanych w ramach wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Uzasadnieniem dla powyższej zmiany jest konieczność zapewnienia sprawowania przez Ministra Sprawiedliwości zewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów w sposób efektywny. Minister Sprawiedliwości z uwagi na swoje ustawowe obowiązki, winien mieć dostęp do akt spraw. Sama możliwość zapoznania się przez niego z aktami sprawy w żaden sposób nie wpływa na niezawisłość sędziów.

Ponadto Minister Sprawiedliwości wykonując swoje uprawnienie będzie związany brzmieniem art. 9a § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 427, z późn. zm.), zgodnie, z którym zewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością sądów sprawuje Minister Sprawiedliwości przez służbę nadzoru, którą stanowią sędziowie delegowani do Ministerstwa Sprawiedliwości w trybie art. 77 tejże ustawy.

Druga sytuacja, w której Minister Sprawiedliwości może żądać akt, związana jest z uprawnieniem Ministra Sprawiedliwości do żądania wszczęcia przez rzecznika dyscyplinarnego postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego na podstawie art. 114 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Zgodnie z projektowanym art. 114 § 1a Minister Sprawiedliwości może żądać akt spraw sądowych prowadzonych przez sędziego przed żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych przez rzecznika dyscyplinarnego wobec tego sędziego. Minister Sprawiedliwości może żądać akt, gdy jest to celowe dla wszechstronnego zbadania sprawy w celu ustalenia istnienia podstaw do realizacji przez Ministra Sprawiedliwości uprawnienia do żądania wszczęcia takiego postępowania dyscyplinarnego. Przekazane akta podlegają ochronie takiej, jak materiały zgromadzone podczas postępowania przygotowawczego. Uregulowanie to ma na celu umożliwienie Ministrowi Sprawiedliwości efektywnego korzystania z określonego w art. 114 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych uprawnienia do żądania podjęcia czynności dyscyplinarnych. Częstokroć zarzuty formułowane pod adresem sędziego dotyczą prowadzonych przez niego spraw. Ocena, czy sędzia dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego bez znajomości akt jest utrudniona, a może być niemożliwa.

Podkreślić należy, że oprócz przepisów dających Ministrowi Sprawiedliwości możliwość żądania akt spraw sądowych znalazły się w projekcie przepisy gwarantujące, że przekazanie akt spraw sądowych nie będzie naruszać praw strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie oraz utrudniać sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z zawartymi tam postanowieniami przekazanie akt spraw sądowych nie stosuje się do akt rejestrowych oraz ksiąg wieczystych. Ponadto projekt stanowi, że Ministrowi Sprawiedliwości przesyła się akta, jeżeli pozwala na to bieg sprawy. W razie, gdy bieg sprawy nie pozwala na przesłanie akt, można przesłać Ministrowi odpisy akt. Prezes właściwego sądu zarządzając przesłanie akt sprawy niezakończonej, potrzebnych, jako dowód w innej sprawie, będzie wskazywał termin zwrotu tych akt, uwzględniając czas potrzebny do dokonania odpowiednich czynności. Minister Sprawiedliwości po upływie tego terminu ma obowiązek zwrotu przekazanych mu akt, co stanowi dodatkową gwarancję, że przestrzegane będą prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.
ms.gov.pl