Sąd Trybunału Sprawiedliwości UE ma nowy regulamin

Siedziba Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu

W dniu 1 lipca 2015 r. wejdzie w życie nowy regulamin postępowania i nowe akty wykonawcze¹, mające na celu optymalizację przebiegu postępowań przed Sądem TS UE.

Nowy regulamin postępowania

Nowy regulamin postępowania przed Sądem², owoc prac rozpoczętych w 2012 r., zastąpi regulamin postępowania z 1991 r. Na przestrzeni lat ten ostatni akt został poddany licznym nowelizacjom celem dostosowania i ulepszenia przepisów proceduralnych stosownie do potrzeb i zmieniającej się rzeczywistości. Jako że skuteczność takich doraźnych posunięć osiągnęła swój kres, konieczna okazała się całościowa reforma, która otworzyła drogę dla przekształcenia oryginalnego aktu i wprowadzenia nowych przepisów. Pracom tym przyświecały rozliczne cele.

Przepisy proceduralne zostały dostosowane do rzeczywistości sporów aktualnie wnoszonych do Sądu, dzięki wprowadzeniu jasnego rozróżnienia między trzema głównymi kategoriami postępowań, z których każda posiada odrębną specyfikę:

- skarg bezpośrednich, w ramach których kwestie incydentalne, wnioski o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta i wnioski o zachowanie poufności są szczególnie liczne;

- skarg w dziedzinie własności intelektualnej;

- odwołań od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej.

Wysiłki podejmowane od wielu lat w celu podniesienia wydajności sądu kontynuowano w dziedzinie proceduralnej celem wzmocnienia zdolności do rozpoznawania spraw w rozsądnym terminie i z poszanowaniem wymogów uczciwego procesu, zgodnie z postanowieniami Karty praw podstawowych Unii Europejskiej³. W tym względzie na podkreślenie zasługuje między innymi :

- rozszerzenie zakresu zastosowania przepisów dotyczących orzekania przez Sąd w składzie jednego sędziego na sprawy z zakresu własności intelektualnej; uproszczenie, w sprawach z zakresu własności intelektualnej, zasad dotyczących ustalania języka postępowania i przebiegu pisemnego etapu postępowania (jedna wymiana pism procesowych) ;

- uproszczenie reguł interwencji (nie dopuszcza się już interwencji, jeżeli wniosek został złożony po upływie prawem przewidzianego terminu sześciu tygodni od publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. UE) informacji o wniesieniu skargi);

- możliwość wydania przez Sąd rozstrzygnięcia w przedmiocie skarg bezpośrednich z pominięciem ustnego etapu postępowania w sytuacji, gdy żadna ze stron głównych nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy;

- możliwość wydania przez Sąd rozstrzygnięcia w przedmiocie odwołań z pominięciem ustnego etapu postępowania, nawet w sytuacji, gdy jedna ze stron wniosła o przeprowadzenie rozprawy ;

- wyjaśnienie uprawnień przyznanych interwenientom;

- przekazanie na rzecz prezesów izb niektórych kompetencji decyzyjnych uprzednio przysługujących izbie i uproszczenie formy niektórych decyzji, poprzez wprowadzenie nowych przypadków, w których nie rozstrzyga się już w drodze postanowienia (na przykład zawieszenie postępowania i połączenie spraw);

- wskazanie, że w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności lub niewłaściwości, wniosku o umorzenie postępowania lub w przedmiocie każdej innej kwestii incydentalnej oraz wniosku o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta lub zakwestionowania wniosku o zachowanie poufności Sąd orzeka w możliwie najkrótszym czasie.

Dołożono starań, aby zapewnić spójność przepisów proceduralnych regulujących spory wnoszone do sądów Unii Europejskiej, mając na uwadze w szczególności regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości, który wszedł w życie w dniu 1 listopada 2012 r., przy równoczesnym uwzględnieniu specyfiki postępowań ze skarg bezpośrednich między osobami fizycznymi lub prawnymi lub państwem członkowskim a instytucją Unii.

Sąd będzie dysponował przepisami pozwalającymi mu na przyjęcie metody organizacji, jaką uważa za najbardziej właściwą, stosownie do - między innymi liczby sędziów wchodzących w jego skład oraz przepisami mającymi na celu zapewnienie skuteczności zmiany statutu dotyczącej utworzenia stanowiska wiceprezesa Sądu.

Znaleziono rozwiązania dla sytuacji proceduralnych pozostających dotychczas bez odpowiedzi w przepisach proceduralnych, w tym: przesłanki, zgodnie z którymi sprawa może zostać ponownie przydzielona, dostosowanie żądań skargi w toku postępowania lub działania, jakie należy podjąć po tym, jak dokument został złożony w ramach środka dowodowego nakazanego przez Sąd. Ponadto, opracowano nowy, specyficzny mechanizm proceduralny w celu uregulowania przetwarzania w toku postępowania poufnych informacji lub materiałów mających wpływ na bezpieczeństwo Unii, jej państwa członkowskiego lub państw członkowskich lub też na utrzymywanie przez nie stosunków międzynarodowych oraz odstępstw od zasady kontradyktoryjności, które mogą się z nim wiązać. Mechanizm ten, przewidziany w art. 105 regulaminu postępowania, nabierze jednakże mocy dopiero po opublikowaniu decyzji Sądu określającej zasady bezpieczeństwa do celów ochrony tych danych.

Dokonano również racjonalizacji niektórych rozwiązań: zniesiono ciążący na adwokacie lub radcy prawnym reprezentującym osobę prawną prawa prywatnego obowiązek przedstawienia dowodu, że jego pełnomocnictwo zostało udzielone przez osobę do tego uprawnioną, odstąpiono od poczty elektronicznej jako sposobu składania pism procesowych (aby uniknąć niektórych regularnie napotykanych trudności i wspierać korzystanie z aplikacji e-Curia).

Wreszcie, z formalnego punktu widzenia, poprawiono czytelność regulaminu dzięki wprowadzeniu definicji głównych używanych w nim pojęć, przekształceniu całości aktu i opatrzeniu każdego artykułu tytułem.

Akty wykonawcze

Na podstawie regulaminu postępowania Sąd przyjął szereg aktów, które wejdą w życie również w dniu 1 lipca 2015 r.

Zgodnie z art. 224 nowego regulaminu postępowania, praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania przed Sądem zostały przez niego przyjęte w dniu 20 maja 2015 r., po konsultacji z państwami członkowskimi, Radą, Komisją, Parlamentem, OHIM (Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego) i CCBE (Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy). Przepisy te,  które uchylają i zastępują instrukcje dla sekretarza z dnia 5 lipca 2007 r.4 i praktyczne instrukcje dla stron w postępowaniach przed Sądem z dnia 24 stycznia 2012 r.5, wyjaśniają, uściślają i uzupełniają niektóre przepisy regulaminu postępowania. Ich celem jest w szczególności udzielenie przedstawicielom stron wskazówek w przedmiocie redagowania i składania pism procesowych i materiałów oraz umożliwienie im uwzględnienia elementów, jakie sąd musi wziąć pod uwagę. Należy zauważyć, że przepisy dotyczące dostępu podmiotów trzecich do akt, utajnienia tożsamości i pominięcia danych względem opinii publicznej, obecnie zawarte w praktycznych instrukcjach dla stron, nie zostały umieszczone w praktycznych przepisach wykonawczych, lecz zostały wprowadzone do nowego regulaminu postępowania. W podobny sposób wzmocniono znaczenie ograniczenia długości pism procesowych postępowania przepisu zawartego obecnie w praktycznych instrukcjach dla stron. Zasady stosowania tego przepisu oraz konsekwencje jego powtarzającego się nieprzestrzegania zostały opisane w praktycznych przepisach wykonawczych.

Przewidziany w regulaminie postępowania formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej musiał zostać dostosowany w celu uwzględnienia rozszerzenia zakresu zastosowania pomocy prawnej na osoby prawne. Ponadto, informacjom służącym ułatwieniu jego zrozumienia przez osoby, które nie są reprezentowane przez adwokata lub radcę prawnego, nadano formalnie większe znaczenie. Posługiwanie się nowym formularzem wniosku o przyznanie pomocy prawnej, który zostanie opublikowany w Dz.U. UE i udostępniony na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, będzie wymagane od dnia 1 lipca 2015 r.

Wreszcie, trzy wykazy kontrolne, do których odsyłają praktyczne przepisy wykonawcze, są dostępne na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Dokumenty te, mające pomóc przedstawicielom stron, dostarczają informacji na temat sposobu redagowania i składania skargi w wersji papierowej lub za pośrednictwem aplikacji e-Curia oraz w przedmiocie przebiegu rozprawy.

¹ Praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania przed Sądem, formularz wniosku o przyznanie pomocy prawnej i szereg wykazów kontrolnych.
² W następstwie zgody udzielonej przez Trybunał Sprawiedliwości, projekt regulaminu postępowania został przekazany Radzie w dniu 14 marca 2014 r., zgodnie z art. 254 akapit piąty TFUE. Po uzyskaniu zgody Rady w dniu 10 lutego 2015 r., regulamin postępowania został przyjęty przez Sąd w dniu 4 marca 2015 r. i opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 23 kwietnia 2015 r. (Dz.U. L 105, s. 1).
³ Artykuł 47 Karty.
⁴ Instrukcje dla sekretarza z dnia 5 lipca 2007 r. (Dz.U. L 232, s. 1), zmienione w dniu 17 maja 2010 r. (Dz.U. L 170, s. 53) i w dniu 24 stycznia 2012 r. (Dz.U. L 68, s. 20).
⁵ Praktyczne instrukcje dla stron w postępowaniach przed Sądem z dnia 24 stycznia 2012 r. (Dz.U. L 68, s. 23).
Trybunał Sprawiedliwości UE