Senat: petycja i Trybunał

Senat zbierze się na 54. posiedzeniu w dniach 21 i 22 maja 2014 r. Senatorowie wysłuchają informacji Ireny Lipowicz o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2013 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Senatowi zostanie również przedstawiona informacja ministra pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza o skutkach ustawy z 8 listopada 2013 r. nowelizującej niektóre ustawy w związku z realizacją ustawy budżetowej, a mianowicie o zmianach, jakie wprowadziła ona do nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych z  5 grudnia 2008 r.

Porządek obrad przewiduje drugie czytanie czterech projektów ustaw przygotowanych w Senacie, z których trzy stanowią realizację wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Pierwszy z nich to projekt ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wniesiony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Projekt ma na celu realizację postulatu zawartego w petycji  skierowanej do marszałka Senatu przez Stowarzyszenie Osób Internowanych „Chełminiacy 1982”. Projektowana nowelizacja uzupełnia katalog przesłanek, które pozwalają uznać za represjonowane osoby, które były zmuszone do odbywania służby wojskowej pod pozorem wykonywania obowiązku obrony, i ustanawia podstawę wypłacania im odszkodowań i zadośćuczynień. Ustawa wskazuje przy tym na szczególne miejsce represjonowania – wojskowe obozy specjalne. Zgodnie z danymi dostarczonymi przez autorów petycji, represjom poddano około 1600 działaczy zdelegalizowanej „Solidarności”. Odbywali oni przymusową służbę wojskową w obozach specjalnych, z których najbardziej znane mieściły się w Chełmnie nad Wisłą, Czerwonym Borze  koło Łomży, Trzebiatowie, Rawiczu, Unieściu, Budowie, Dęblinie i Czarnym. W nowelizacji przewiduje się, że uprawnienie do odszkodowania i zadośćuczynienia będzie przechodziło na małżonka, dzieci i rodziców osoby represjonowanej. Projektodawca oczekuje, że przyznanie osobom działającym na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poddawanym represjom w formie odbywania służby wojskowej pod pozorem wykonania obowiązku obrony, odszkodowań za poniesioną szkodę i zadośćuczynień za doznaną krzywdę wypłacanych przez Skarb Państwa spowoduje znaczny wzrost poczucia sprawiedliwości społecznej.

Projekt drugi to projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa,  przygotowany przez Komisję Ustawodawczą. Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Przewiduje ona, że zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym będą podlegały przedawnieniu na takich samych zasadach, jak zobowiązania niezabezpieczone hipoteką lub zastawem rejestrowym. Projekt nie ogranicza zakresu stosowania hipoteki jako zabezpieczenia podatku, nie ogranicza też rodzaju nieruchomości i innego mienia, które może być przedmiotem hipoteki lub zastawu. Przewiduje tylko, że jeśli organy skarbowe są w stanie ustalić istnienie i wysokość zobowiązania podatkowego, powinny bez zwłoki przystąpić do jego wyegzekwowania, czy to dobrowolnego czy przymusowego, nie wyłączając przedmiotu hipoteki lub zastawu. Jeśli zaś organy skarbowe nie są w stanie, przed upływem terminu przedawnienia, udowodnić istnienia zobowiązania podatkowego, to wszyscy podatnicy będą traktowani tak samo. Ich zobowiązania będą się przedawniać po upływie pięciu lat, niezależnie od tego, czy dany podatnik jest właścicielem nieruchomości czy nie. Trybunał Konstytucyjny stwierdził bowiem, że istotą problemu konstytucyjnego nie jest samo wyłączenie przedawnienia, lecz to, że o jego istnieniu lub nieistnieniu decyduje forma zabezpieczenia należności podatkowych, a właściwie - posiadanie lub nieposiadanie przez podatnika nieruchomości. Zdaniem TK, zróżnicowanie zasad przedawnienia prowadzi do odmiennego pod względem czasowym poziomu ochrony własności i praw majątkowych, z których po zakończeniu kontroli podatkowej egzekwowane będą należności podatkowe.

Trzeci senacki projekt dotyczy ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych oraz niektórych innych ustaw. Został on opracowany przez Komisję Ustawodawczą jako wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.Projekt wprowadza prawo stron postępowania prowadzonego przed zawodowymi organami dyscyplinarnymi w zawodach medycznych do odwołania się od ich rozstrzygnięć do sądu powszechnego – sądu okręgowego (wydział karny). TK przypomniał, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd i że ustawa nie może nikomu zamykać sądowej drogi dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Trybunał podtrzymał swoje wielokrotnie już wyrażane stanowisko, iż „prawo do sądu powinno być gwarantowane również w ramach każdego postępowania dyscyplinarnego”.  Skutkiem ustawy będzie poddanie pod rozpoznanie sądów okręgowych szerszego zakresu spraw, które mogą być zaskarżone w konsekwencji wydania orzeczenia przez zawodowe organy dyscyplinarne działające w niektórych zawodach medycznych.

Czwarty to projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Został on wniesiony przez Komisję Ustawodawczą jako  wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Projekt przywraca rozwiązanie sprzed 2012 r. przewidujące, że osoba niepełnosprawna zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności korzysta ze skróconego wymiaru czasu pracy z mocy prawa; może ona (ale nie pracodawca) wystąpić o zaświadczenie o zdolności do pracy w dłuższym wymiarze. Ponadto wprowadzona zostaje możliwość odwołania się od orzeczenia lekarza zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę. TK orzekł, że niekonstytucyjne jest uzależnienie zastosowania skróconego czasu pracy dla osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. „Odstąpienie od obowiązujących od kilkudziesięciu lat reguł nastąpiło (…) bez mocnego uzasadnienia w postaci zmiany okoliczności obiektywnych i nie znajduje podstawy w wartościach konstytucyjnych, która wymagałaby silniejszej ochrony niż wspieranie niepełnosprawnych. Dlatego Trybunał uznał, że zaskarżony przepis wydłużający czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności narusza także zasadę lojalności państwa wobec obywateli oraz zasadę bezpieczeństwa prawnego”- czytamy w orzeczeniu Trybunału.

Dział Prasowy Kancelarii Senatu