Senat poprawia niekonstytucyjne ustawy

Na swoim 79. posiedzenie Senat bez poprawek uchwalił ustawę – Prawo konsularne, która powstała na bazie projektu rządowego i która zastępuje ustawę z 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej. Przyjęcie nowych regulacji wynika z konieczności dostosowania przepisów prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego,  zobowiązań międzynarodowych Polski, a także do zmian organizacyjnych służby zagranicznej. Ustawa wprowadza pojęcie pomocy konsularnej, zgodnie z którym jest to pomoc udzielana obywatelowi polskiemu w razie poważnego wypadku lub ciężkiej choroby, aresztowania lub zatrzymania, aktu przemocy czy w sytuacji konieczności nagłego powrotu do Polski, gdy nie ma on na to środków finansowych. Ponadto w ustawie określono zadania konsula w przypadku wystąpienia w jego okręgu zdarzeń mogących powodować zagrożenie dla zdrowia i życia lub bezpieczeństwa obywateli polskich. Są to mianowicie zadania wspierające  bezpieczne i sprawne opuszczenie przez nich zagrożonego obszaru. Polski konsul ma też udzielać pomocy obywatelom innych państw członkowskich Unii Europejskiej, które nie mają przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego w danym kraju. Nowe przepisy regulują zasady powoływania konsulów, funkcji i czynności konsularnych, tryb postępowania przed konsulem, odnoszą się też do opłat konsularnych i działalności konsulów honorowych.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do ustawy o zmianie ustawy o ekwiwalencie pieniężnym z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych, której projekt przygotowali posłowie. Nowelizacja umożliwia dalsze wypłacanie ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy byłym pracownikom przedsiębiorstw robót górniczych po 1 stycznia 2016 r., aż do wygaśnięcia prawa do ekwiwalentu. Dotychczasowe regulacje dawały możliwość wypłaty tych pieniędzy tylko do końca tego roku. W wyroku z 2005 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że byli pracownicy przedsiębiorstw robót górniczych mają prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy, podobnie jak osoby zatrudnione wcześniej w przedsiębiorstwach górniczych (kopalniach). W stosunku do tej drugiej grupy możliwość wypłacania ekwiwalentu przedłużono już w lutym br. na mocy nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego.

Senatorowie z dwiema poprawkami przyjęli nowelizację ustawy o kuratorach sądowych, która dotyczy uregulowania szczegółowego zakresu obowiązków kierownika zespołu kuratorów sądowych w związku z dostosowaniem prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Wyrok stwierdzał, że niektóre przepisy rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 2013 r. określające uprawnienia kierowników zespołów wykraczają poza ramy ustawy. Zespoły tzw. kuratorskiej służby sądowej są tworzone w sądach rejonowych. Do ich zadań należy wykonywanie orzeczeń w sprawach karnych oraz w sprawach rodzinnych i nieletnich. Nowe przepisy wzmocnią pozycję kierowników zespołów. Będą oni koordynować i nadzorować pracę kuratorów  przez analizę obciążenia pracą, organizację pracy oraz organizację współpracy z samorządem i organizacjami społecznymi. Kierownicy będą też mogli na bieżąco kontrolować akta spraw prowadzonych przez kuratorów.

Izba bez poprawek przyjęła nowelizację Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.  Był to senacki projekt. Ustawa stanowi  dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. W myśl nowelizacji nie będzie możliwe odrzucenie ze względów formalnych skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, bez wcześniejszego wezwania autora skargi do usunięcia braków.  Strona będzie mogła usunąć braki formalne. Nowelizacja zawiera też przepis przejściowy, zgodnie z którym wprowadzane nowelizacją zmiany będą miały – jako korzystne dla stron – zastosowanie także do skarg kasacyjnych wniesionych przed wejściem nowelizacji w życie.

Senat nie wprowadził poprawek do prezydenckiej nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych przywracającej instytucję asesora sędziowskiego, nieobecnego tam od 2009 r., w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego. TK uchylił ówczesne przepisy o asesorach, stwierdzając niezgodność z trójpodziałem władzy reguły, zgodnie z którą asesorów powołuje minister sprawiedliwości - reprezentant władzy wykonawczej. Uchwalono w związku z tym nowe przepisy likwidujące asesurę i przewidujące, że sędziami mają zostawać absolwenci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. W nowelizacji zaproponowano, że nowa asesura musi być jak najbardziej zbliżona do zawodu sędziowskiego we wszystkich aspektach, żeby nie było zarzutu niekonstytucyjności. Dlatego asesorów ma powoływać prezydent - na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Zasadnicza różnica między asesurą a stanem sędziowskim będzie polegać  na jej czasowym charakterze. Wszystkie przywileje sędziów, które gwarantują niezawisłość i niezależność, mają  przysługiwać asesorom. Asesor będzie powoływany na pięć lat i będzie mógł być odwołany wyłącznie w trybie postępowania dyscyplinarnego przez sąd dyscyplinarny, tak jak sędziowie.

Senatorowie  przyjęli projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw i podjęli uchwałę w sprawie wniesienia tego projektu do Sejmu. Projekt ustawy został wniesiony przez grupę senatorów.Zmierza on do zmiany, uznanych za niezgodne z Konstytucją, przepisów regulujących kwestię prowadzenia oraz dokumentowania kontroli operacyjnej, realizowanej przez wyspecjalizowane organy (m.in. Policję i ABW). Projekt m.in. precyzuje przesłanki stosowania kontroli operacyjnej i dostępu do danych telekomunikacyjnych. Zapisano np., by kontrola operacyjna polegała wyłącznie na: podsłuchu rozmów przy użyciu środków technicznych, podsłuchu i podglądzie pomieszczeń i osób poza miejscami publicznymi, kontroli korespondencji, nadzorze elektronicznym osób, miejsc i przedmiotów oraz środków transportu. Wprowadzono również zasady niszczenia podsłuchów osób zaufania publicznego. Inny proponowany zapis stanowi, by maksymalny okres stosowania kontroli operacyjnej przez policję, SG, wywiad skarbowy i ŻW wynosił 18 miesięcy. Ze względu na specyfikę zadań ABW, AW, SKW, SWW i CBA ograniczenia takiego nie proponuje się wobec tych służb - ich kontrola operacyjna mogłaby być przedłużana przez sąd na następujące po sobie okresy, z których żaden nie mógłby trwać dłużej niż 12 miesięcy. W projekcie proponuje się,  by dane telekomunikacyjne mogły być pobierane m.in. przy przestępstwach ściganych z oskarżenia publicznego oraz przestępstwach skarbowych, gdy wartość uszczuplenia należności przekraczałaby pięćdziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia. Projekt określa także zasady weryfikacji i niszczenia danych telekomunikacyjnych zbędnych dla postępowania.
Dział Prasowy Kancelarii Senatu