W Sejmie pracują nad ustawą o Trybunale

dobra legislacja| Prezydent| Sejm| Trybunał Konstytucyjny| ustawa o Trybunale Konstytucyjnym

W Sejmie pracują nad ustawą o Trybunale
Duża sala rozpraw Trybunału Konstytucyjnego. Foto: archiwum Biura TK

Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, który wpłynął do Sejmu 11 lipca, otrzymał nr 1590 i 23 lipca marszałek skierowała go do I czytania na posiedzeniu Sejmu.

Projekt dotyczy uregulowania całości problematyki organizacji oraz funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Zacytujmy fragment uzasadnienia projektu, w którym Prezydent wyjaśnia kierujące nim motywy:

"Po ponad 28 latach działalności, w tym niemal ćwierćwieczu w państwie demokratycznym i prawnym, i blisko 16 latach funkcjonowania pod rządami Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., Trybunał Konstytucyjny jest trwałym, głęboko zakorzenionym elementem polskiego systemu ustrojowego, zaś jego bogate orzecznictwo stanowi narzędzie urzeczywistniania i ochrony reguł, zasad oraz wartości Rzeczypospolitej – demokratycznego państwa prawnego.

Właściwość oraz podstawowe instytucje ustroju Trybunału Konstytucyjnego określa Konstytucja, która zarazem w art. 197 problematykę organizacji Trybunału oraz trybu postępowania przed Trybunałem odsyła do uregulowania w ustawie; obecnie – ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375 z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654).

Praktyka funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego – dalej także „TK” lub „Trybunał” – oraz zasób doświadczeń, zarówno o charakterze organizacyjnym, jak i w zakresie postępowania oraz wydawania orzeczeń prowadzą do wniosku, że istnieje potrzeba zweryfikowania wielu rozwiązań ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – dalej także, w odniesieniu do niniejszego projektu, „uTK” – oraz wypracowania nowych, regulujących spójnie, adekwatnie do obecnych i przyszłych wymagań, zagadnienia organizacji Trybunału i zasady postępowania w sprawach będących przedmiotem jego kognicji.

Potrzeba opracowania i uchwalenia nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wynika z następujących przesłanek:

• dostatecznie klarownego i trwałego umocowania pozycji Trybunału jako organu władzy sądowniczej – sądu konstytucyjnego strzegącego porządku ustrojowego Rzeczypospolitej,

• potrzeby ustawowej, adekwatnej do istoty procesu kontroli konstytucyjności prawa, regulacji procedury rozpoznawania spraw przed Trybunałem, w znacznej mierze utrwalonej jako właściwa tylko dla TK, przy jedynie posiłkowym stosowaniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego,

• potrzeby tworzenia warunków organizacyjnych służących sprawności orzekania,

• potrzeby sprecyzowania kryteriów kandydowania na stanowisko sędziego TK oraz określenia transparentnej procedury wyłaniania grona osób, spośród których grupy posłów lub Prezydium Sejmu zgłaszać mogą kandydatów na to stanowisko,

• bardziej szczegółowego, adekwatnego do pozycji Trybunału oraz zasad określonych w Konstytucji (art. 195), uregulowania statusu sędziego TK – sędziego konstytucyjnego (w tym także w stanie spoczynku) – jego praw i obowiązków, w świetle dotychczasowej praktyki oraz analizy zakresu merytorycznej odpowiedniości stosowania w tej mierze przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym,

• potrzeby racjonalizacji trybów rozpoznawania spraw przed Trybunałem, tj. na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym, ze względu na zróżnicowanie złożoności prawnokonstytucyjnej spraw oraz zakresu i sposobu argumentacji uczestników postępowania,

• uwzględnienia ukształtowanej typologii orzeczeń TK oraz ich skutków, zdeterminowanej obszerną praktyką orzeczniczą (blisko 1500 wyroków – polskie acquis constitutionnel) oraz poglądami doktryny,

• odpowiedniego do obecnych wymagań profesjonalnych i technicznych uregulowania niektórych zagadnień związanych z warunkami funkcjonowania i obsługą prac Trybunału Konstytucyjnego.

Charakter i zakres proponowanych nowych lub istotnie zmodyfikowanych rozwiązań, a także ich wielość, w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, przesądzają o potrzebie uchwalenia n o w e j  u s t a w y  tj. uregulowania całości problematyki organizacji oraz funkcjonowania Trybunału, a także postępowania przed Trybunałem w nowym, spójnym koncepcyjnie i czytelnym konstrukcyjnie akcie normatywnym. Należy zauważyć, że ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym uchwalana była w szczególnych okolicznościach, niemal bezpośrednio przed wejściem w życie nowej Konstytucji (17 października 1997 r.), przede wszystkim ze względu na wymagające pilnej implementacji nowe konstytucyjne regulacje ustroju Trybunału (skład 15 sędziów o wydłużonej kadencji, unormowanie podstawowych elementów statusu sędziego konstytucyjnego) oraz jego kognicji (skarga konstytucyjna, wnioski podmiotów o legitymacji specjalnej, szczegółowe określenie kompetencji orzeczniczych TK). Nowe elementy regulacji zostały w znacznej mierze dodane i ”nałożone” do już istniejących, zaś przyjęta metoda legislacji nie do końca spełniła wymagania co do spójności i kompletności ustawy. To z kolei jest wyraźnie dostrzegalne po upływie 15 lat funkcjonowania ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.  Nadto, ustawa o TK była w ciągu minionych lat ośmiokrotnie nowelizowana, przeto rozważanie ewentualności kolejnej nowelizacji, przy tak znacznym zakresie proponowanych zmian, nie może być uznane za racjonalne, sprzyjające spójności, klarownej ekspozycji koncepcji i systematyki regulacji oraz czytelności prawa.

Za propozycją przedstawienia oraz uchwalenia nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przemawiają także przesłanki dobrej legislacji, wynikające z zasad techniki prawodawczej."

Redakcja Obserwatora będzie informować o przebiegu prac nad ustawą.

Trybunał Konstytucyjny

Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.