Prokurator Generalny krytycznie o upublicznianiu oświadczeń majątkowych prokuratorów i sędziów

Prokurator Generalny zwraca również uwagę, iż żaden z dokumentów OECD i GRECO nie zawiera zaleceń, aby oświadczenia majątkowe sędziów i prokuratorów miały być upubliczniane. Nie wskazuje też, aby sytuacja Polski w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania korupcji była alarmująca i uzasadniała przyjmowanie szczególnych środków prawnych przeciwdziałających korupcji w szczególności wśród sędziów i prokuratorów. Przeciwnie, we wstępie do Raportu GRECO ewaluatorzy podkreślają, iż przygotowanie Polski do oceny zasługuje na szczególne uznanie, a dotychczasowe działania władz polskich utwierdzają w przekonaniu o bardzo poważnym traktowaniu kwestii zapobiegania korupcji wśród parlamentarzystów, sędziów i prokuratorów i zasługują na uznanie.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na praktykę innych państw europejskich w zakresie składania oświadczeń majątkowych. Przykładowo we Francji, Niemczech, Hiszpanii, Austrii, Danii, Luksemburgu, Włoszech i Szwecji sędziowie i prokuratorzy nie mają w ogóle obowiązku składania oświadczeń majątkowych. W Irlandii tylko wówczas, gdy istnieje niebezpieczeństwo kolizji interesów (zarządzanie posiadanym majątkiem, a wykonywanie pracy prokuratora). Wydaje się również celowe przywołanie najnowszych dokumentów Unii Europejskiej dotyczących korupcji, tj. Sprawozdania Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego oraz załącznika do tego dokumentu dotyczącego Polski [Bruksela, 3 lutego 2014 r., COM(2014) 38]. W żadnym z powołanych  dokumentów nie ma zaleceń tak głębokiej ingerencji w prawo do prywatności i ochronę danych osobowych, jaką jest upublicznianie oświadczeń majątkowych innych funkcjonariuszy niż tych powoływanych w drodze wyborów powszechnych.  

Jednocześnie Prokurator Generalny stwierdził, że opiniowany projekt zawiera także rozwiązania trafne, do których należy niewątpliwie zaliczyć:

• koncentrację  problematyki składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne w jednym akcie prawnym,
• ujednolicenie zasad składania tych oświadczeń,
• podjęcie próby precyzyjnego określenia zakresu informacji ujawnianych w oświadczeniu majątkowym.

Prokurator Generalny ocenił, że przedłożony do zaopiniowania projekt jest wyrazem braku zaufania do organów państwowych oraz obowiązujących mechanizmów antykorupcyjnych, przy czym, nie został poparty w tym zakresie rzetelną analizą sytuacji i wykazaniem dysfunkcjonalności obowiązujących instytucji prawnych. Przewidziane projektem wyjątkowo intensywne ograniczenie prawa do prywatności nie doczekało się w nim właściwego uzasadnienia w postaci wskazania ważnego interesu publicznego, który miałby to ograniczenie legitymować, poza ogólnie sformułowanym celem antykorupcyjnym. W istocie rzeczy przedłożony projekt nie tylko nie spełnia warunków formalnych projektu aktu normatywnego, ale również bazuje na populistycznych zapatrywaniach na funkcjonowanie polskiego aparatu państwowego, w tym organów wymiaru sprawiedliwości, podważając niezbędne zaufanie społeczne do działalności organów władzy publicznej.

Podkreślić przy tym należy, że walka ze zjawiskami korupcyjnymi wymaga z jednej strony konsekwencji ze strony władz państwowych, z drugiej zaś szczególnej rozwagi w doborze instrumentów prawnych służących do walki z tymi wysoce negatywnymi zjawiskami społecznymi. Rzecz bowiem w tym, aby instrumenty te nie okazały się destrukcyjne dla organizmu państwowego. Walka z korupcją musi być prowadzona równolegle z budowaniem zaufania i autorytetu funkcjonariuszy publicznych. Przedłożony projekt wpisuje się niestety w tradycje instrumentów najbardziej prostych, których efektywność, jak uczą nie tylko polskie doświadczenia, jest wysoce ograniczona, a jednocześnie obarczona licznymi mankamentami.

Prokuratura Generalna