Rosja: przeszukanie kancelarii prawnej naruszyło Europejską Konwencję Praw Człowieka

Perm - Sąd Krajowy. Foto: Wikimedia Commons

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 12 lutego uznał, iż policyjne przeszukanie kancelarii prawniczej oraz zatrzymanie dokumentów i komputerów należących do adwokatów stanowiło naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego.

Skargę do Trybunału wniosło pięcioro obywateli rosyjskich, adwokatów pracujących w kancelarii prawnej w mieście Perm. W 2005 r. kancelaria została przeszukana przez policję w związku z postępowaniem karnym dotyczącym przyjmowania korzyści majątkowych przez miejscowych komorników sądowych. Jeden z prawników pracujących w kancelarii podejrzany był również o zawarcie fikcyjnej umowy o pomoc prawną z przedsiębiorstwem państwowym, które miało dawać komornikom łapówki. Skarżący twierdzili, iż mimo że dobrowolnie wydali dokumenty, których zażądali funkcjonariusze policji, to pomieszczenia kancelarii zostały przeszukane, włącznie z biurami pracowników zupełnie niepowiązanych ze sprawą. Policjanci zatrzymali także wszystkie komputery prawników na ponad tydzień. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż taki stan rzeczy stanowił naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego, mieszkania i korespondencji, chronionego w art. 8 Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał zgodził się z tą argumentacją i stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji. Trybunał przypomniał, że zawód adwokata jest szczególnie ważny w demokratycznym społeczeństwie, a przeszukania kancelarii prawnych są uzasadnione jedynie w wyjątkowych przypadkach. Muszą im towarzyszyć odpowiednie gwarancje przed arbitralnością i nadużyciami, a zastosowanie takiego środka musi być konieczne w demokratycznym społeczeństwie. W omawianej sprawie warunki te nie zostały spełnione. Mimo iż przeszukanie kancelarii prawnej odbyło się na podstawie postanowienia sądowego, to nakaz ten został sformułowany w bardzo ogólny sposób. Skarżący nie byli objęci formalnie żadnym postępowaniem karnym, a jedynie jeden z pracowników kancelarii był podejrzewany o popełnienie czynu zabronionego - trudno zatem zrozumieć, z jakiego powodu biura wszystkich skarżących zostały przeszukane, a ich komputery zostały zatrzymane przez policję. Co więcej, sąd rosyjski w postanowieniu o przeszukaniu w ogóle nie wziął pod uwagę faktu, iż informacje i dokumenty zgromadzone w komputerach skarżących mogą być objęte tajemnicą adwokacką. Trybunał przypomniał swą linię orzeczniczą, zgodnie z którą nakaz przeszukania każdego pomieszczenia, a tym bardziej kancelarii prawnej, musi być formułowany precyzyjnie, tak aby utrzymać jego negatywne oddziaływanie w rozsądnych granicach, odpowiadających rzeczywistym potrzebom prowadzonych czynności śledczych.

Nazbyt szerokie i ogólne sformułowanie sądowego nakazu przeszukania zostało odzwierciedlone w sposobie jego przeprowadzenia. Zatrzymanie komputerów wszystkich skarżących, bez względu na ich związki z prowadzonym przez policję śledztwem, przy zupełnym zlekceważeniu wymogów tajemnicy adwokackiej i poufności informacji przekazywanych adwokatom przez ich klientów, stanowiło rażące naruszenie konwencyjnych gwarancji prywatności. Środek ten został zastosowany przy braku rozsądnego podejrzenia, iż skarżący popełnili jakikolwiek czyn zabroniony, i sprowadzał się do naruszenia zasady tajemnicy zawodowej w sposób nieproporcjonalny do celu realizowanego przez władze państwowe. Ingerencja w prywatność skarżących nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie. Miało miejsce naruszenie art. 8 Konwencji.

Tak wynika z wyroku Trybunału z 12 lutego 2015 r. w sprawie nr 5678/06, Yuditskaya i inni przeciwko Rosji.
Lex.pl