Sąd Konstytucyjny Rosji o Sądzie Konstytucyjnym Ukrainy

Prezes Zorkin odbiera nominację od prezydenta Putina (rok 2003). Foto - słuzba prasowa prezydenta Rosji, Wikimedia commons

Zamieściliśmy niedawno informację, że 5 sędziów Sądu konstytucyjnego Ukrainy zostało odwołanych przez ukraiński parlament (Radę Najwyższą), który także zwrócił się do innych konstytucyjnych instytucji o odwołanie kolejnych sędziów. Głos w tej sprawie zabrał Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej, którego oświadczenie podpisane przez Walerego Dimitrewicza Zorkina, prezesa SKFR – rzecz wyjątkowa w stosunkach między państwami i między trybunałami konstytucyjnymi – zamieszczamy w całości poniżej.

Oświadczenie Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej w związku z naruszeniem statusu sędziów Sądu Konstytucyjnego Ukrainy.

Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej rozpatrzył sytuację związaną z przyjęciem przez Radę Najwyższą Ukrainy Postanowienia „O reagowaniu na fakty pogwałcenia przez sędziów Sądu Konstytucyjnego Ukrainy przysięgi sędziowskiej”. Postanowienie to przewiduje przedterminowe ustanie pełnomocnictw pięciorga sędziów Sądu Konstytucyjnego Ukrainy wyznaczonych według limitów ustanowionych przez Radę Najwyższą Ukrainy. Inne instytucje państwowe poleciły przedterminowe zakończenie wypełniania funkcji przez kolejnych siedmiu sędziów, a Prokuratorowi Generalnemu Ukrainy zlecono przeprowadzenie śledztwa karnego w sprawie sędziów Sądu Konstytucyjnego Ukrainy, którzy zdaniem Rady Najwyższej Ukrainy, winni są [wydania - tłum.] jednego z rozstrzygnięć [prezes V. D. Zorkin nie wymienia inkryminowanego wyroku, a przecież chodziło o niekonstytucyjny tryb zmiany konstytucji z 2004 roku, co nastąpiło w roku 2010 – przyp. redakcja]. Rozpatrując sprawę uwzględniono apel przyjęty na zebraniu sędziów Sądu Konstytucyjnego Ukrainy 27 lutego 2014 roku.

Jako że powyższa kwestia w żadnym przypadku nie może stać się przedmiotem rozpatrywanym przez Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej przy realizowaniu przez Sąd konstytucyjnej sprawiedliwości, a także nie może być związana z ocenami o charakterze politycznym, a [jedynie- tłum] z obawą o przestrzeganie fundamentalnych gwarancji statusu sędziego w kraju, która ma wspólne z Rosją korzenie historyczno-prawne i tak, jak Rosja wchodzi w skład Rady Europy, Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej uważa poniższe oświadczenie za konieczne.

Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej uważa, że nie posiadając absolutnej indulgencji (immunitetu) [tak w oryginale - tłum.] w kwestii ewentualnego pociągnięcia do odpowiedzialności prawnej, sędzia może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, w tym w formie przedterminowego ustania pełnomocnictw, tylko w ściśle określonych prawem wypadkach i pod warunkiem dokładnego przestrzegania przewidzianej prawem procedury, gwarantującej całkowite, faktyczne i prawne uzasadnienie (całokształt dowodów) naruszenia prawa, którego dopuścił się sędzia. Co innego świadczyłoby o obecności – z prawnego punktu widzenia – oznak odpowiedzialności całkowitej, a także o wyraźnie występującym zabarwieniu emocjonalnym i płytkiej skuteczności tego rodzaju środków. Postawienie kwestii o pociągnięciu sędziów najwyższego sądu krajowego do odpowiedzialności, za przyjęte przez nich podczas wypełniania władzy sądowej – w ramach swoich pełnomocnictw i na podstawie własnego wewnętrznego przekonania – postanowienie, to oczywista niesprawiedliwość, pozwalająca wyrazić wątpliwość co do przestrzegania w kraju fundamentalnych gwarancji statusu sędziego. Jest to w oczywisty sposób niedopuszczalne z punktu widzenia współczesnego międzynarodowego i europejskiego podejścia do funkcjonowania instytucji sądownictwa i całości ustroju władzy państwowej.

W zgodzie z Podstawowymi Zasadami Organów Sądowniczych, przyjętymi na VII Kongresie ONZ o Zapobieganiu Przestępczości i Postępowaniu z Przestępcami, obradującym w Mediolanie, od 26 sierpnia 1985 roku do 6 września 1985 roku i zatwierdzonymi w Rezolucji 40/146 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 13 grudnia 1985 roku, niezawisłość organów sądowych gwarantowana jest przez państwo i utrwalona jest  w konstytucji albo w prawach krajowych, przy czym wszystkie instytucje rządowe i inne zobowiązane są do poszanowania i przestrzegania niezawisłości organów sądowych (punkt 1); każde państwo – członek ONZ zobowiązane jest do zapewnienia odpowiednich środków pozwalających organom sadowym w należyty sposób wypełniać swoje funkcje (punkt 7). Zgodnie z Rekomendacją nr R (94) w kwestiach niezawisłości sędziów (przyjęta 13 października 1994 roku przez Komitet Ministrów państw-członków Rady Europy) organa władzy wykonawczej lub prawodawczej powinny zapewniać niezawisłość sędziów i nie stosować środków, które mogą zagrozić niezawisłości sędziów (punkt „b” część 2 Zasady I); mianowani sędziowie nie mogą być zdjęci ze stanowiska bez ważkich podstaw, [aż] do osiągnięcia wieku, w którym obowiązkowo przechodzi się na emeryturę; takie podstawy – a powinny one być dokładnie [opisane] w prawie – mogą być stosowane w krajach, w których sędziów wybiera się na określony czas, albo mogą być uwarunkowane niezdolnością sędziego do wypełniania swoich funkcji, popełnieniem przestępstw karnych, albo poważnymi pogwałceniami norm dyscyplinarnych (część 2 Zasady VI).

Zgodnie z punktem 5.1 Europejskiej Karty Statusu Sędziego (DAJ/DOC (98) 23), przyjętej w Strasburgu 8 lipca 1998 – 10 lipca 1998 roku, pogwałcenie przez sędziego jednego z obowiązków, precyzyjnie wymienionych w statucie, może poskutkować zastosowaniem sankcji tylko na mocy decyzji przyjętej na podstawie wniosku, rekomendacji albo za zgodą instancji sądowej albo organu, w skład którego wchodzi co najmniej połowa wybranych sędziów; decyzja zostaje przyjęta z zachowaniem procedury, w ramach której prowadzone są rozprawy z uczestnictwem stron, a sędzia, którego sprawa jest rozpatrywana, ma prawo do reprezentacji [prawnej]; rodzaje sankcji przewidziane są przez statut, a ich stosowanie regulowane jest zasadą współmierności; wyżej wspomniana decyzja organu władzy wykonawczej, sądu albo organu nakładającego sankcję, może być zaskarżona do wyższej instancji sądowej.

Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej wyraża nadzieję, że w stosunku do jego ukraińskich kolegów [nie będą stosowane inne działania, niż z istoty swej wspierające odpowiedni dla demokratycznego społeczeństwa status sądu i sędziego - tłum.].

28 lutego 2014 roku

Prezes Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej
V. D. [Walerij Dimitrewicz] Zorkin
Tłum.: rj