SN: sąd stosuje niekonstytucyjny przepis do utraty jego mocy

Przepis uznany przez Trybunał za niezgodny z Konstytucją RP, który traci moc obowiązującą w odroczonym terminie, stosuje się do roszczeń wytoczonych do czasu jego wygaśnięcia - orzekł Sąd Najwyższy.

Sąd Apelacyjny miał problem z rozstrzygnięciem sporu między Poznańską Spółdzielnią Mieszkaniową a Małgorzatą i Romanem K. Złożyli oni bowiem wniosek o przeniesienie własności mieszkania zakładowego na najemców ( na podstawie art. 48 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Do sądu pozew wpłynął 7 lutego 2012 roku, a Trybunał Konstytucyjny 14 lutego, czyli siedem dni później uchylił przepis jako niekonstytucyjny, na który się powoływali najemcy ( sygn. akt P 17/10).  Trybunał - co istotne - odroczył wygaśniecie mocy obowiązującej art. 48 ust.1 na rok.

W związku z tą sprawą Sąd Apelacyjny w Poznaniu zadał Sądowi Najwyższemu pytanie:
Czy w razie określenia przez Trybunał Konstytucyjny terminu utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją, sąd stosuje ten przepis do oceny zdarzeń, które nastąpiły przed tym terminem również wówczas, gdy orzeka po utracie mocy obowiązującej przepisu, jeżeli powództwo oparte na przepisie uznanym za niezgodny z Konstytucją zostało wytoczone przed utratą mocy obowiązującej tego przepisu?

Reprezentujący spółdzielnię radca prawny Mirosław Różowicz twierdził, że celem każdego sądu jest wydanie wyroku w oparciu o obowiązujące przepisy, i to przepisy konstytucyjne.

- Nie ma powodu, aby sądy stosowały nieobowiązujące prawo - przekonywał w Sądzie Najwyższym radca Różowicz. - Trzeba zatem uznać, że w okresie od wydania wyroku przez TK a wygaśnięciem mocy przepisu uznanego za wadliwy - nie należy go stosować.

Innego zdania była adwokat Agnieszka Rybak- Starczak. - Trzeba uwzględnić ochronę praw osób realizujących swoje prawa. Trybunał potwierdził, że roszczenia w toku mogą być realizowane na podstawie starych przepisów, tym bardziej, że ustawodawca nie wydał nowych.

Sąd Najwyższy przychylił się od tej ostatniej oceny i podjął uchwałę w składzie 3 sędziów, zgodnie z którą przepis uznany za niezgodny z Konstytucją RP, który traci moc obowiązującą w odroczonym terminie, stosuje się do roszczeń wytoczonych przed tym terminem.

SN nie uzasadnił uchwały. Uzasadnienie pisemne zostanie sporządzone w terminie  ustawowym.
Sygnatura akt III CZP 67/14, uchwała 3 sędziów z 16 października 2014 r.  
Lex.pl