ETS: prawo do wglądu w decyzje z zakresu planowania przestrzennego

Foto: ETS

Społeczeństwo powinno mieć dostęp do decyzji z zakresu planowania przestrzennego dotyczącej lokalizacji przedsięwzięcia mającego istotne oddziaływanie na środowisko .

Nie można powoływać się na ochronę tajemnicy handlowej w celu odmowy tego dostępu.

Zgodnie z konwencją z Aarhus[1], w sprawach dotyczących środowiska udział zainteresowanej społeczności w podejmowaniu decyzji powinien być umożliwiony na wczesnym etapie procedury, to znaczy na tyle wcześnie, aby wszystkie możliwości były jeszcze dostępne i aby udział społeczeństwa był skuteczny. Ponadto społeczeństwo powinno, co do zasady, mieć bezpłatny wgląd do wszystkich informacji istotnych dla procesu podejmowania decyzji i możliwość zakwestionowania przed sądem zgodności z prawem wszelkich decyzji będących wynikiem tego procesu.

W 2006 r. regionalny urząd nadzoru budowlanego w Bratysławie (Słowacja) wydał decyzję z zakresu planowania przestrzennego o lokalizacji składowiska odpadów w wyrobisku odkrywkowej kopalni gliny zwanym Nova jama. Następnie, słowacka inspekcja ds. ochrony środowiska wszczęła postępowanie w sprawie pozwolenia, w ramach którego to postępowania osoby prywatne będące mieszkańcami miasta Pezinok zażądały opublikowania decyzji z zakresu planowania przestrzennego. Organ ten zezwolił na budowę i prowadzenie składowiska bez uprzedniego opublikowania wspomnianej decyzji. W następstwie skargi administracyjnej, organ ochrony środowiska drugiej instancji potwierdził to rozstrzygnięcie po opublikowaniu decyzji z zakresu planowania przestrzennego.

Zainteresowani skierowali następnie sprawę do sądów słowackich, a Najvyšší súd Slovenskej republiky (sąd najwyższy Republiki Słowackiej) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o wyjaśnienie zakresu prawa społeczeństwa do udziału w postępowaniu w sprawie pozwolenia na przedsięwzięcia mające istotne oddziaływanie na środowisko.

W wydanym dziś wyroku Trybunał na wstępie przypomniał, że krajowy przepis proceduralny nie może prowadzić do podważenia uprawnienia do przedkładania Trybunałowi przez sądy krajowe wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, jeżeli sądy te mają wątpliwości dotyczące wykładni prawa Unii. Sąd krajowy zachowuje zatem to uprawnienie – nawet jeśli przepis krajowy zobowiązuje go do przyjęcia oceny prawnej słowackiego trybunału konstytucyjnego – i będzie miał obowiązek nie uwzględniać ocen wyrażonych przez ten trybunał, jeżeli okażą się one niezgodne z prawem Unii. Jako sąd najwyższy, Najvyšší súd Slovenskej republiky jest wręcz zobowiązany skierować do Trybunału wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

Następnie Trybunał stwierdził, że rozpatrywana decyzja z zakresu planowania przestrzennego o lokalizacji składowiska stanowi jeden ze środków, na podstawie których podjęta zostanie ostateczna decyzja zezwalająca bądź też nie zezwalająca na to przedsięwzięcie. Ponadto zawiera ona informacje o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, o warunkach narzuconych prowadzącemu przedsięwzięcie w celu ograniczenia tego oddziaływania, o zastrzeżeniach podniesionych przez strony postępowania dotyczącego planowania przestrzennego i o powodach, ze względu na które właściwy organ zdecydował się wydać tę decyzję. Zawiera ona zatem informacje istotne dla postępowania w sprawie wydania pozwolenia, do których zainteresowana społeczność powinna mieć umożliwiony dostęp na mocy konwencji i na mocy powtarzającej jej postanowienia dyrektywy o zintegrowanym zapobieganiu zanieczyszczeniom i ich kontroli2. W tym kontekście Trybunał wyjaśnił, że odmowa udostępnienia społeczeństwu decyzji z zakresu planowania przestrzennego nie może być uzasadniona powołaniem się na ochronę poufności informacji handlowych lub przemysłowych.

Trybunał podkreślił też, że zainteresowana społeczność powinna dysponować wszystkimi istotnymi informacjami na etapie postępowania administracyjnego w pierwszej instancji, zanim jeszcze wydana zostanie pierwsza decyzja, o ile informacje te są dostępne w czasie, kiedy odbywa się ten etap postępowania. Prawo Unii nie sprzeciwia się jednak temu, aby nieuzasadniona odmowa udostępnienia zainteresowanej społeczności decyzji w zakresie planowania przestrzennego w toku postępowania administracyjnego w pierwszej instancji mogła zostać konwalidowana w toku postępowania administracyjnego w drugiej instancji, pod warunkiem, że wszystkie możliwości są jeszcze dostępne i że konwalidacja na tym etapie postępowania umożliwia zainteresowanej społeczności rzeczywisty wpływ na wynik procesu decyzyjnego.

Trybunał stwierdził następnie, że cel dyrektywy polegający na zapobieganiu zanieczyszczeniom środowiska naturalnego i ich kontroli nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby nie można było zapobiec dalszemu funkcjonowaniu przedsięwzięcia korzystającego z pozwolenia udzielonego z naruszeniem tej dyrektywy, w oczekiwaniu na ostateczną decyzję w przedmiocie zgodności z prawem owego pozwolenia. Wobec tego dyrektywa wymaga, aby członkowie zainteresowanej społeczności mieli prawo wnioskować o zarządzenie środków tymczasowych zapobiegających tym zanieczyszczeniom, takich jak czasowe zawieszenie zaskarżonego pozwolenia.

Wreszcie Trybunał stwierdził, że orzeczenie sądu krajowego stwierdzające nieważność pozwolenia wydanego z naruszeniem wspomnianej dyrektywy nie może jako takie stanowić nieuzasadnionego naruszenia prawa własności przysługującego prowadzącemu przedsięwzięcie.

[1] Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska podpisana w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. Konwencja ta została przyjęta w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/CE z dnia 17 lutego 2005 r. (Dz.U. L 124, s. 1).

ETS (Trybunał Sprawiedliwości UE)