Trybunał Sprawiedliwości UE o nieprawidłowej pomocy publicznej Francji

Foyer Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu. Foto: arch. TS UE

W Polsce kryzys spółki Kompania Węglowa każe przypomnieć, jak ważne jest przestrzeganie zasad obowiązujących w Unii Europejskiej, gdy chce się zażegnać upadek istotnej, ze względów społecznych czy politycznych firmy. Aktualną ilustracją tego problemu jest rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczące skargi Francji na Komisję Europejską, która nakazała zwrot środków, zaaplikowanych dla ratowania spółki SeaFrance. Warto, by i decydenci polscy, i związkowcy zaangażowani w protest na Śląsku zapoznali się z tym wyrokiem Trybunału.

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 14 stycznia 2015 potwierdził, że pomoc udzielona przez koleje francuskie SNCF spółce SeaFrance nie przystaje do zasad rynku wewnętrznego (Unii).

SeaFrance, obecnie zlikwidowana, była francuską spółką akcyjną, której 100 proc. właścicielem było francuskie publiczne przedsiębiorstwo kolejowe SNCF (Société Nationale des Chemins de Fer). Spółka wykonywała usługi transportu morskiego pasażerskiego i towarowego pomiędzy portami Calais i Dover. W 2009 roku SeaFrance była właścicielem floty statków i zatrudniała 1550 osób. Począwszy od 2008 roku sytuacja finansowa spółki zaczęła się systematycznie pogarszać ze względu na niekorzystną koniunkturę, kłopoty wewnętrzne i rewindykacje socjalne.

SNCF uruchomiła więc specjalną linię kredytową na rzecz SeaFrance. Tę ratunkową inicjatywę zatwierdziła Komisja Europejska 18 sierpnia 2010 roku^[1]. Następnie władze francuskie notyfikowały w Komisji projekt pomocy w restrukturyzacji SeaFrance, do którego załączono plan restrukturyzacji, która miała być sfinansowana przede wszystkim przez udzielenie przez państwo pomocy w formie dokapitalizowania SeaFrance kwotą 223 mln euro. Po złożeniu skargi przez konkurenta SeaFrance, władze francuskie zakomunikowały, pod koniec 2011 roku, że modyfikują plan: dokapitalizowanie miało zostać w przyszłości ograniczone do kwoty 166,3 mln euro a SNCF miało udzielić spółce-córce dwóch pożyczek. Pierwsza – 99,7 mln euro, była przeznaczona na sfinansowanie restrukturyzacji, a druga miała na celu zamianę pożyczki udzielonej na jeden ze statków floty SeaFrance.

W decyzji z 24 października 2011^[2] roku Komisja uznała cały pakiet ratunkowy z 2010 roku jak i środku na restrukturyzację przewidziane w planie z 2011 (dokapitalizowanie i pożyczki) za sprzeczne z regułami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Komisja nakazał więc zwrot pomocy udzielonej w 2010 roku. Francja sprzeciwiła się tej decyzji i złożyła w Trybunale Sprawiedliwości pozew przeciwko Komisji, domagając się jej anulowania.

W rozstrzygnięciu z 14 stycznia Trybunał oddalił wniosek Francji i w ten sposób potwierdził, że środki pomocy publicznej dla ratowania SeaFrance są sprzeczne z zasadami rynku wewnętrznego.

Według rządu Francji Komisja powinna była, w tramach tzw. testu prywatnego inwestora^[3], odmiennie potraktować dokapitalizowanie i obie pożyczki. Jednak Trybunał podniósł, że obie pożyczki miały być udzielone jednocześnie z dokapitalizowaniem SeaFrance i że te trzy działania przewidywał [razem] jeden plan restrukturyzacji przedstawiony Komisji w sześć miesięcy po uruchomieniu działań ratunkowych. Ponadto SeaFrance przeżywała swoje główne kłopoty finansowe zarówno w momencie, gdy otrzymała pomoc jak i w czasie, gdy SNCF zaplanowało dokapitalizowanie i udzielenie dwóch pożyczek w ramach jednego planu restrukturyzacji.

Trybunał stwierdził również, że obie pożyczki miały ostatecznie ten sam cel, co dokapitalizowanie spółki (którego celem było sfinansowanie restrukturyzacji).

Trybunał zdaje sobie sprawę z ogólnego kontekstu dokapitalizowania SeaFrance a zwłaszcza z tego, że nie pojawił się żaden inwestor prywatny, który by chciał uczestniczyć w tej operacji. Wszystkie środki, podjęte przez SNCF na rzecz SeaFrance, uwzględniając ich następstwo w czasie, cel i sytuację SeaFrance, były ze sobą ściśle powiązane.

Komisja, według Trybunału, prawidłowo zastosowała kryterium prywatnego inwestora wnioskując o zwrot wszystkich środków pomocy publicznej, gdyż żadnego inwestora prywatnego nie byłoby w warunkach gospodarki rynkowej stać na tak hojny plan ratunkowy, jak ten, który SNCF udzieliło spółce SeaFrance.

Na koniec, Trybunał uważa, że Komisja prawidłowo oszacowała wartość pomocy na restrukturyzację SeaFrance, i przypomina, że beneficjent pomocy, która ma na celu przeprowadzenie restrukturyzacji, musi wnieść rzeczywisty udział własny, wynoszący do 50% przewidywanych kosztów przeprowadzenia restrukturyzacji. To bowiem pozwoli rynkowi uwierzyć, że operacja jest wykonalna i że przedsiębiorstwu, poddanemu sanacji, w rozsądnym czasie wróci zdolność do życia. Trybunał stwierdził, że spółka SeaFrance nie wniosła udziału własnego do planu restrukturyzacji. (pr)

^[1] Decyzja C (2010) 5837 dotycząca pomocy państwa N 309/2010 – Francja

^[2] Decyzja 2012/397/UE

^[3] Test ten ma na celu stwierdzenie, czy prywatny inwestor mógłby podjąć podobne środki dla ratowania i restrukturyzacji jak przyjęte przez Francję, czy też wybrałby likwidację SeaFrance. Test taki jest niezbędny dla oceny, czy państwo udzieliło pomocy publicznej, oraz czy kapitały, które oddano do dyspozycji beneficjenta w okolicznościach odpowiadających normalnej sytuacji rynkowej nie byłyby uznane za pomoc państwa. Gdy władze stosują kolejne środki interwencyjne, Komisja musi sprawdzić, czy są one tak ściśle ze sobą powiązane, że nie można ich rozdzielić i trzeba je potraktować razem jako jedną interwencję.