Nie ma patriotów lepszych czy gorszych

Lech Wałęsa. Foto: Wikimedia Commons

Dzisiaj żyjemy w wolnym i demokratycznym kraju. Nie musimy już walczyć o wolność, tylko ją pielęgnować.

1. Moim marzeniem jest, aby uczucie tożsamości narodowej i wzruszenia przy hymnie czuły nasze dzieci, wnuki i prawnuki.

Wiem jednak, że to bardzo trudne zadanie. Dlatego musimy od najmłodszych lat uczyć dzieci poszanowania dla tradycji i wartości. Nie bez znaczenia jest tytaniczna praca, jaką mają do wykonania nauczyciele. W tym roku, w 85-tą rocznicę ustanowienia Mazurka Dąbrowskiego hymnem Rzeczypospolitej, napisałem do nauczycieli list, w którym prosiłem, by trwali w swojej misji.

Jak tłumaczę swoim wnukom, czym jest patriotyzm? Staram się przekazać im, jak ciężka była nasza walka. Chciałbym, aby wiedziały, ile wyrzeczeń, łez i ofiar kosztowało nas to, żeby one dzisiaj mogły żyć w demokratycznym kraju. Muszą wiedzieć, że wolność nie jest nam dana raz na zawsze, musimy ją umacniać mądrością i pracą.

Za czasów mojej młodości patriotyzm był tożsamy z szacunkiem dla państwa i jego historii, szacunkiem dla wiary i Kościoła, dla pracy i ziemi. Wolność była wartością, której tak bardzo nam brakowało. Dzisiaj musimy przedefiniować te wartości. Mamy zupełnie inną epokę. Żyjemy w wolnej i zjednoczonej Europie. Dla mnie patriotyzm to poszanowanie dla tych wartości, jakie wywalczyliśmy – najpierw obalając komunizm, a potem tworząc „państwo Europa”.

2. Czy dzisiejszy patriotyzm w Polsce bardziej dzieli niż łączy?

Nie zgodzę się, że patriotyzm musi dzielić. Nie ten prawdziwy, wynikający z miłości do Ojczyzny i szacunku dla drugiego człowieka. Dzieli ta forma grania patriotyzmem, w której próbuje się szukać „lepszych” i „bardziej prawdziwych” Polaków czy krzyczeć: „tu jest Polska”. Potrafiliśmy się ostatnio łączyć w narodowej zadumie, chociażby po śmierci Ojca Świętego bł. Jana Pawła II. Pytanie pozostaje tylko, czemu na tak krótko. I czemu od razu zniszczono podniosły nastrój, wyciągając kwestie lustracyjne i budując podziały.

Wydawało się, że będziemy umieli być solidarni po katastrofie pod Smoleńskiem. To tragiczne wydarzenie, w którym zginęli wybitni przedstawiciele naszego narodu, reprezentujący tak różne środowiska polityczne, mogło pozwolić Polakom na porozumienie ponad podziałami. Niestety, niektórym takie zjednoczenie było bardzo nie na rękę i postanowili całą sytuację wykorzystać politycznie. Do dzisiaj mamy tego efekty.

Innym wydarzeniem – jakże odmiennym, bo radosnym – były Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej. I tym razem część polityków, siejąc zamęt, chciała nie dopuścić do zjednoczenia narodu. Na szczęście im się nie udało. Za każdym razem, kiedy zasiadałem na naszych pięknych stadionach, czułem dumę i niedowierzanie. Podczas Euro 2012 pokazaliśmy patriotyzm nowych czasów, patriotyzm radosny, otwarty, bardziej spoglądający w przyszłość i cieszący się z chwili, z polskiego sukcesu. Pokazaliśmy patriotyzm bez podziału na patriotów lepszych i gorszych. Pamiętajmy o tym!

3. Nowoczesny patriotyzm w kontekście globalnym

Dzisiaj żyjemy w epoce informacji i globalizacji. Musimy przestawić się z dotychczasowego myślenia na poziomie „państwo-kraj” na myślenie „państwo-Europa”. Oczywiście, wciąż ważny jest patriotyzm lokalny, ale musimy wypracować wspólne wartości dla Europy. Potrzebujemy nowych struktur i nowych rozwiązań, które będą właściwe na nowe czasy.

Kampania „Gen Wolności” zainicjowana przez Instytut Lecha Wałęsy ma na celu promowanie nowoczesnego poczucia patriotyzmu i integrowanie Polaków wokół pozytywnego postrzegania osiągnięć obywateli i państwa. Chcemy uświadomić Polakom, iż zawsze, niezależnie od czynników historycznych, posiadali „Gen Wolności”. Gen twórczy, nie tylko pozwalający przetrwać, ale też wspierający rozwój człowieka, nawet w chwili opresji. Tego „genu” nigdy nie straciliśmy. Powinniśmy być z tego dumni i przekazać młodemu pokoleniu wartości wynikające z doświadczenia historii.

Dzisiaj żyjemy w wolnym i demokratycznym kraju. Nie musimy już walczyć o wolność, tylko ją pielęgnować.

Instytut Lecha Wałęsy prowadzi również program „Solidarność dla Przyszłości”, który ma na celu promocję wartości Solidarności i pomoc społeczeństwom, w których dopiero budowana jest demokracja. W te programy zaangażowani są zazwyczaj młodzi ludzie, dla których idee Solidarności i wolności są aktualne i ważne.

Bardzo chciałbym, by geny Wolności i Solidarności miały także dzieci z pokolenia moich wnuków. I to jest wyzwanie dla nas wszystkich.

*Lech Wałęsa – prezydent RP w latach 1990-95. Najważniejsza postać polskiej opozycji demokratycznej – działacz związkowy, przywódca „Solidarności”. Laureat pokojowej nagrody Nobla w 1983 r. Człowiek roku 1981 tygodnika „Time”.

Instytut Obywatelski