ETS o dywidendzie funduszu inwestycyjnego kupującego udziały polskich spółek

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy orzekł, że państwo członkowskie nie może wyłączyć ze zwolnienia od podatku dywidend wypłaconych przez spółki z siedzibą w kraju na rzecz funduszu inwestycyjnego znajdującego się w państwie trzecim, jeżeli między tymi dwoma państwami istnieje zobowiązanie do wzajemnej pomocy administracyjnej Jednakże zadaniem sądu krajowego jest zbadanie, czy umowny mechanizm wymiany informacji zezwala organom podatkowym na weryfikację informacji dostarczonych przez fundusz inwestycyjny.

W Polsce ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje między innymi, że fundusze inwestycyjne są zwolnione z podatku. Aby móc skorzystać ze zwolnienia, fundusze te muszą jednak mieć siedzibę na terytorium Polski.

Emerging Markets Series of DFA Investment Trust Company, amerykański fundusz inwestycyjny, którego działalność polega w szczególności na nabywaniu udziałów polskich spółek, w 2010 r. skierował do polskiego organu podatkowego wniosek o zwrot nadpłaty w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób prawnych, zapłaconym za lata 2005 i 2006. Podatek ten obciążał dywidendy, które zostały wypłacone funduszowi przez spółki z siedzibą w Polsce, w wysokości 15%.

Po odrzuceniu wniosku fundusz wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy (Polska). Ten ostatni zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości w szczególności z pytaniem, czy prawo Unii sprzeciwia się krajowym przepisom podatkowym, na podstawie których dywidendy wypłacane przez spółki mające siedzibę w danym państwie członkowskim na rzecz funduszu inwestycyjnego mającego siedzibę w państwie trzecim nie mogą korzystać ze zwolnienia podatkowego.

W dzisiejszym wyroku Trybunał uznał przede wszystkim, że swobodny przepływ kapitału znajduje zastosowanie do sytuacji, w której na mocy krajowych przepisów podatkowych ze zwolnienia podatkowego nie mogą korzystać dywidendy wypłacane przez spółki mające siedzibę w państwie członkowskim na rzecz funduszu inwestycyjnego mającego siedzibę w państwie trzecim, podczas gdy fundusze inwestycyjne mające siedzibę we wspomnianym państwie członkowskim korzystają z takiego zwolnienia. Następnie zauważył on, że różnica w traktowaniu pod względem podatkowym dywidend pomiędzy funduszami inwestycyjnymi będącymi rezydentami a funduszami inwestycyjnymi niebędącymi rezydentami może zniechęcać z jednej strony fundusze inwestycyjne z siedzibą w państwie trzecim do obejmowania udziałów spółek z siedzibą w Polsce, a z drugiej strony inwestorów będących rezydentami w tym państwie członkowskim do nabywania udziałów w funduszach inwestycyjnych niebędących rezydentami.

Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że postanowienie traktatu, na mocy którego państwa członkowskie mogą ustanowić rozróżnienie między podatnikami, którzy nie znajdują się w takiej samej sytuacji ze względu na miejsce zamieszkania lub inwestowania kapitału, stanowi odstępstwo od podstawowej zasady swobodnego przepływu kapitału, a zatem należy je interpretować zawężająco. Podkreślił on, że aby krajowy przepis podatkowy mógł zostać uznany za zgodny z postanowieniami traktatu dotyczącymi swobodnego przepływu kapitału, odmienne traktowanie winno dotyczyć sytuacji, które nie są obiektywnie porównywalne, bądź winno być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego.

Trybunał ocenił, że w odniesieniu do przepisów podatkowych, które jako główne kryterium rozróżnienia utrzymują miejsce siedziby funduszy inwestycyjnych i które z tego względu powodują pobór podatku u źródła od dywidend wypłacanych im przez spółki polskie lub jego brak, fundusze inwestycyjne niebędące rezydentami znajdują się w sytuacji obiektywnie porównywalnej z sytuacją tych, których siedziba znajduje się na terytorium Polski.

W odniesieniu do konieczności zapewnienia skuteczności kontroli podatkowych Trybunał uznał, że takie uzasadnienie ograniczenia jest dopuszczalne tylko w wypadku, gdy uregulowania państwa członkowskiego uzależniają przyznanie korzyści podatkowej od spełnienia warunków, których przestrzeganie może zostać zweryfikowane jedynie w drodze uzyskania informacji od właściwych organów państwa trzeciego i gdy z powodu braku umownego zobowiązania do dostarczenia przez to państwo trzecie informacji niemożliwe okazuje się uzyskanie owych informacji od tego ostatniego państwa. Trybunał stwierdził, że w niniejszym wypadku istnieją ramy prawne wzajemnej pomocy administracyjnej ustanowione pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki umożliwiające wymianę informacji koniecznych do stosowania przepisów podatkowych. Niemniej jednak do sądu krajowego należy zbadanie, czy zobowiązania umowne rzeczywiście umożliwiają polskim organom podatkowym zweryfikowanie, w stosownym wypadku, informacji dostarczonych przez fundusze inwestycyjne z siedzibą na terytorium Stanów Zjednoczonych Ameryki, w celu ustalenia, czy fundusze te prowadzą działalność w ramach regulacyjnych równoważnych z ramami regulacyjnymi Unii.

W odniesieniu do konieczności zachowania spójności systemu podatkowego Trybunał wyjaśnił, że aby argument oparty na takim uzasadnieniu mógł być skuteczny, konieczne jest wykazanie bezpośredniego związku pomiędzy daną korzyścią podatkową a wyrównaniem tej korzyści przez określone obciążenie podatkowe, przy czym bezpośredni charakter tego związku należy oceniać z punktu widzenia celu spornej regulacji. W braku takiego bezpośredniego związku polskie przepisy krajowe nie mogą być uzasadnione koniecznością zachowania spójności systemu podatkowego.

W odniesieniu do konieczności zachowania podziału kompetencji podatkowych oraz zachowania wpływów podatkowych Trybunał podkreślił, że gdy państwo członkowskie zrezygnowało z opodatkowania funduszy inwestycyjnych będących rezydentami pobierających dywidendy krajowe, nie można powoływać się na konieczność zapewnienia zrównoważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi w celu uzasadnienia opodatkowania funduszy inwestycyjnych niebędących rezydentami pobierających tego rodzaju dochody. Ponadto brak wzajemności w ramach stosunków między państwami członkowskimi i państwami trzecimi nie może uzasadniać ograniczenia w przepływie kapitału między takimi państwami. Podobnie obniżenie wpływów podatkowych nie może być postrzegane jako nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący uzasadnić takie ograniczenie.

Wreszcie Trybunał odrzucił wniosek rządu polskiego o ograniczenie skutków wyroku w czasie. Przypomniał on w tym względzie, że konsekwencje finansowe, jakie mogłyby wyniknąć dla państwa członkowskiego z wyroku wydanego w trybie prejudycjalnym, nie stanowią same w sobie uzasadnienia dla ograniczenia skutków tego wyroku w czasie.