F. Rymarz: Wybory do PE w 2009 roku - przebieg kampanii wyborczej i głosowania

Ferdynand Rymarz| kampania wyborcza| komitet wyborczy| Parlament Europejski| PKW| postanowienie Prezydenta RP| Sąd Najwyższy| wybory

F. Rymarz: Wybory do PE w 2009 roku - przebieg kampanii wyborczej i głosowania
Parlament Europejski: dziedziniec siedziby w Strasburgu. Foto: Wikimedia Commons

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 marca 2009 roku zostały zarządzone, już po raz drugi w Polsce, wybory do Parlamentu Europejskiego. Zarządzenie wyznaczyło datę głosowania na niedzielę 7 czerwca 2009 roku,  określało terminy poszczególnych czynności wyborczych (kalendarz wyborczy) i wskazywało liczbę 50 posłów wybieranych do Parlamentu Europejskiego (w 2014 roku Polska wybiera 51 posłów). Od tej chwili gospodarzem procesu wyborczego została, składająca się z sędziów stała i niezależna od innych władz, Państwowa Komisja Wyborcza. Podstawę prawną przygotowania i przeprowadzenia wyborów określała obowiązująca wówczas Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego z 2004 roku (Obecnie reguluje to zagadnienia kodeks wyborczy).

W sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów posłów do PE, złożonym Sądowi Najwyższemu, zostało podane, że „kampania wyborcza była intensywna w dużych aglomeracjach, /…/ natomiast w mniejszych miastach i na terenach wiejskich przebiegała spokojnie i bez emocji, w wielu wręcz nie była widoczna”. W zasadzie nie stwierdzono istotnych naruszeń prawa wyborczego. W toku kampanii wyborczej PKW energicznie reagowała na pojawiające się zagrożenia, wydawała wyjaśnienia obowiązujących przepisów i  prewencyjne zalecenia, które mogą mieć znaczenie również w czasie wyborów do PE w 2014 roku:

· Po wydaniu przez PKW uchwały o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu koalicyjnego komitetu wyborczego niedopuszczalne są zmiany składu koalicji wyborczej – jednostronne oświadczenie uczestnika koalicji o wystąpieniu z niej nie rodzi skutków prawnych dla bytu komitetu wyborczego;

· Korzystanie przez komitet wyborczy partii z jej lokalu (siedziby) nie stanowi naruszenia zasad finansowania kampanii wyborczej, natomiast wykorzystanie innych pomieszczeń i składników majątkowych (np. sprzętu biurowego) użytkowanych przez partię, na potrzeby kampanii wyborczej, prowadzenia przez nią rachunkowości i sporządzenia sprawozdania, świadczenie usług przez pracowników etatowych partii i osoby fizyczne, możliwe jest tylko odpłatnie;

· Niedopuszczalna jest spłata kredytu zaciągniętego przez partię na finasowanie kampanii wyborczej przez poręczyciela, którym byłby podmiot nieuprawniony do finasowania partii politycznej; konsekwencją naruszenia tej zasady będzie odrzucenie sprawozdania finansowego partii, przepadek na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowej uzyskanej w ten sposób oraz określona sankcja karna;

· Kandydaci na posłów do PE mogą w okresie kampanii wyborczej prowadzić dotychczasową działalność zawodową i społeczną oraz występować w tym charakterze w mediach, jednak pod warunkiem, że nie mogą wtedy informować o kandydowaniu do PE, ani prowadzić kampanii i agitacji wyborczej;

· Zabronione jest wykorzystywanie przez osoby publiczne zajmowanych stanowisk lub pełnionych funkcji (np. posłowie, członkowie rządu), do prowadzenia kampanii wyborczej na rzecz określonych komitetów wyborczych i kandydatów;

· Obowiązujące zasady finansowania kampanii wyborczej nie pozwalają dotychczasowym posłom do PE na zamieszczanie w informacyjnym sprawozdaniu z ich działalności, których druk i rozpowszechnianie są finansowane z funduszy PE lub partii na poziomie europejskim, elementów agitacji wyborczej na rzecz kandydatów oraz określonych list wyborczych.

Podobnie jak kampania wyborcza również samo głosowanie w dniu 7 czerwca 2009 roku przebiegało w zasadzie bez żadnych zakłóceń; wystąpiły jedynie drobne zdarzenia o charakterze technicznym. Przebieg głosowania obserwowały delegacje centralnych komisji wyborczych z innych poza unijnych krajów, oraz eksperci Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE, którzy pozytywnie ocenili przebieg wyborów. Po wyborach do Sądu Najwyższego wpłynęła rekordowo niska liczba protestów wyborczych – 43, z których 22 uznano za nieuzasadnione, a 21 pozostawione bez dalszego biegu z powodu niespełnienia wymagań ordynacji wyborczej. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 2009 roku zostało stwierdzone, że brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności wyborów i nieważności wyboru posła do Parlamentu Europejskiego. W wyborach do PE w 2009 roku PKW zarejestrowała 25 komitetów wyborczych, z których jedynie 13 wzięło udział w głosowaniu. Mandaty zdobyły tylko 4 komitety wyborcze: PO – 25, PiS – 15, SLD-UP (koalicja) – 7, PSL – 3. Frekwencja w skali kraju wyniosła 24,53%.

Na marginesie należy dodać, że pewnym problemem występującym w 2009 roku i utrzymującym się nadal, jest skomplikowany, dwustopniowy model podziału mandatów między poszczególne komitety wyborcze, niezrozumiały dla komitetów wyborczych i wywołujący z ich strony wątpliwości i liczne zapytania, a ponadto błąd legislacyjny w kodeksie wyborczym, nie pozwalający na ustalenie limitów wydatków komitetów wyborczych (brak określenia ilu posłów wybiera się w okręgu wyborczym). Ten ostatni problem stał się przedmiotem sygnalizacji PKW do Marszałek Sejmu o zmianę art. 337 kodeksu wyborczego.

Ferdynand Rymarz

Państwo

Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.