O sprawności sądów powszechnych

Ukazała się wstępna statystyczna informacja o sprawności sądów powszechnych w 2012 roku. Opracował ją Wydział Statystyki i Analiz WS Departamentu Sądów, Organizacji i Analiz Wymiaru Sprawiedliwości w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Według tego opracowania w roku 2012 do sądów powszechnych wpłynęło 14 040 tys. spraw  (o 456 tys. spraw więcej niż w roku 2011). Należy podkreślić, że jest to tendencja dostrzegana już w latach poprzednich. Sądy miały do załatwienia łącznie ze sprawami  pozostałymi do rozpatrzenia z poprzedniego roku 15 940 tys. spraw, co stanowi o 4,3 % spraw więcej w stosunku do roku poprzedniego.

Dynamika załatwień była wyższa niż dynamika wpływu, co w skutkach przejawia się zmniejszeniem liczby spraw niezałatwionych. Wskaźnik załatwialności, czyli odniesienie liczby spraw załatwionych do liczby spraw do załatwienia będących sumą wpływu i spraw niezałatwionych pozostających z poprzedniego okresu sprawozdawczego, wyniósł 88,5%
i jest korzystniejszy w porównaniu z  rokiem poprzednim (w roku 2011 wynosił 87,6%).

Oceniając sprawności postępowań sądowych należy kierować się analizą mierników jakimi są wskaźniki statystyczne.

Jednym z nich – podstawowym – jest wskaźnik opanowania wpływu będący odniesieniem liczby spraw załatwionych w danym okresie sprawozdawczym lub okresie działania jednostki organizacyjnej do liczby spraw wpływających. W roku 2012 wskaźnik ten uległ poprawie w stosunku do roku 2011 i wyniósł 100,5, co oznacza, że załatwiano średnio więcej spraw niż wpłynęło do sądu.

Ponadto odsetek spraw rozpatrywanych przez sądy pierwszej instancji, w których czas trwania postępowania przekracza 12 miesięcy od dnia pierwszej rejestracji w sądzie pierwszej instancji do uprawomocnienia się sprawy/orzeczenia/wyroku w pierwszej instancji informuje, że w roku 2012 spraw pierwszoinstancyjnych ponad dwunastomiesięcznych było    4,0%,  czyli  w stosunku do analogicznego poprzedniego okresu sprawozdawczego wskaźnik ten jest korzystniejszy o 0,2 punktu procentowego (w roku 2011 – 4,2%).

Natomiast analizując wskaźnik pozostałości tzw. trwania postępowania (w miesiącach) spraw ogółem - odniesienie liczby wszystkich spraw pozostających do załatwienia w sądach powszechnych na rok następny do przeciętnego miesięcznego wpływu wszystkich spraw w danym okresie sprawozdawczym  - w roku 2012 wyniósł 1,6 miesiąca (48 dni). W roku 2011 wskaźnik ten był nieznacznie wyższy i wynosił 1,7 miesiąca.

Powyższa wstępna analiza przedstawiająca podstawowe wskaźniki statystyczne  wyników pracy sądów powszechnych wskazuje na sukcesywny wzrost liczby spraw wpływających i załatwianych, a także na poprawę załatwialności spraw w sądach mimo ciągłego wzrostu liczby spraw. Zauważyć należy polepszenie wyniku wskaźnika opanowania wpływu wszystkich kategorii spraw i to, że zmniejszyła się liczba pozostałości na okres następny. Pozytywnym zjawiskiem jest również zmniejszenie odsetka spraw rozpatrywanych przez sądy, w których czas trwania postępowania przekracza 12 miesięcy. Jeżeli powyższa tendencja zostanie utrzymana można sądzić, że nastąpi dalsza poprawa sprawności sądów powszechnych.

Krótko skomentował dane sędzia Bartłomiej Przymusiński, rzecznik prasowy SSP "Iustitia":

- Spraw wpłynęło niemal 500 tys. więcej niż w 2011 i liczba ta przekroczyła 14 mln. W porównaniu do 2010 r. jest to 1 mln spraw więcej. Utrzymywanie się od lat tej tendencji wzrostowej jest jedną z głównych przyczyn niedomagań w zakresie sprawności postępowań w sądach.