W Senacie o prawie do petycji

Siedziba Senatu RP. Foto: Kancelaria Senatu

Niezbędne jest ustawowe uregulowanie prawa do petycji -  zgodzili się w Senacie 27 czerwca 2012 r. podczas seminarium: Rzecznik Praw Obywatelskich, eksperci z Instytutu Spraw Publicznych,  senatorowie, przedstawiciele samorządowców i organizacji pozarządowych. Padło wiele argumentów i słów zachęty, by Senat wznowił prace nad projektem ustawy regulującym tę materię. Senacka inicjatywa ustawodawcza w tej sprawie, trafiła w 2011 roku do Sejmu, ale nie udało się zakończyć procedury legislacyjnej do końca poprzedniej kadencji parlamentu.

Seminarium poświęcone prawu petycji zorganizowane zostało w Senacie przez Instytut Spraw Publicznych, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz senackie komisje: Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Rodziny i Polityki Społecznej.

Prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśliła, że prawo do petycji jest ważnym składnikiem demokracji. Wyraziła przekonanie, że w sytuacji kryzysu zaufania społecznego do instytucji państwowych  petycja może dać obywatelom poczucie, że mają wpływ na podejmowane decyzje. W  ocenie RPO  może to zmodyfikować proces decyzyjny w parlamencie. Zaznaczyła, że wykorzystane już zostały proste rezerwy w podtrzymywaniu więzi instytucji z obywatelem. Troską RPO jest spadająca akceptacja społeczna dla instytucji stanowiących prawo. Zdaniem prof. Lipowicz należy sięgnąć po wszelkie narzędzia, które mogłyby zmienić negatywną, wśród społeczeństwa, konotację parlamentu. Jej zdaniem petycja  mogłaby być sposobem na odzyskanie zaufania obywateli do parlamentu. Zaznaczyła, że jako Rzecznik Praw Obywatelskich jest rozliczana z braku realizacji prawa do petycji, które to prawo zapisane jest w Konstytucji i powinno być realizowane w demokratycznym państwie.

Senator Mieczysław Augustyn przypomniał, że inicjatywa dotycząca projektu ustawy o petycjach narodziła się w trakcie prac Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Te organizacje wystąpiły do Senatu o realizację art. 63 Konstytucji, w którym mówi się o prawie obywateli do petycji. Wcześniej Senat umożliwił rozpatrywanie petycji w Senacie, zmieniając regulamin izby. Senator Augustyn przypomniał podstawowe, proponowane w projekcie ustawy regulacje dotyczące petycji i mówił o doświadczeniach Senatu w rozpatrywaniu petycji, które stanowiły podstawę do stworzenia projektu ustawy. 

„Liczymy na uwagi i pomoc w pracach nad projektem ustawy o petycjach” – powiedział senator Augustyn. Dodał, że Senat musi czuć, że ten ważny instrument demokracji bezpośredniej jest jednym z priorytetów. Uspokajał samorządowców, że nie grozi im zalew petycji, bo jak powiedział „w Polsce nie cierpimy na nadmiar zaangażowania społecznego w sprawy wspólnotowe”.

Tomasz Schimanek z Rady Ekspertów Programu Obywatel i Prawo podkreślił, że petycja może być sposobem na przełamanie bierności obywateli. Dodał, że petycje, z punktu widzenia organów władzy publicznej mogą być swego rodzaju systemem wczesnego ostrzegania. Władze mogą się po składanych petycjach orientować, co trapi obywatela i co zrobić, by nie dopuścić do napięć społecznych. Wskazał na potrzebę edukacji obywatelskiej, jak korzystać z prawa do petycji, a także promocji tego prawa, by zaktywizować obywateli.

Według Marka Wójcika ze Związku Miast Polskich samorządy są za uchwaleniem prawa do petycji. Obywatele maja prawo uczestniczyć w procesie decyzyjnym samorządów, a petycja daje im taką szansę. W jego ocenie trzeba aktywność obywatelską pielęgnować, bo wygasa. Podkreślił, że petycje powinny być prawem, a nie przywilejem, wstępem do procesu partycypacji społecznej. Należy zastanowić się jak zbudować model rozpatrywania petycji, by przystawał do specyfiki instytucji rozpatrującej, tak by szybko, skutecznie rozpatrywać petycje i by miały kontekst pozytywnej zmiany.

Konstytucja RP w art. 63 stanowi o prawie każdego obywatela do składania petycji, wniosków i  skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby, za jej zgodą, do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku  z wykonywanymi przez nie zadaniami z zakresu administracji publicznej. Jednak, wbrew postanowieniom Konstytucji RP, od kilkunastu lat prawo petycji nie zostało uregulowane ustawowo, co uniemożliwia korzystanie z tej ważnej instytucji.  Zwracają na to uwagę  instytucje państwowe oraz organizacje pozarządowe.

senat.gov.pl