Andrzej Zoll: prawo ma być surowe, ale mniej represyjne

Piętnaście lat, które minęły od uchwalenia obowiązującego kodeksu karnego, to dobra okazja do spokojnej i pozbawionej nacisków politycznych analizy potrzeb poprawy obowiązującego stanu prawnego – pisze na łamach „Państwa i Prawa: prof. Andrzej Zoll.

Kierowana przez autora artykułu Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości, która rozpoczęła kadencję 1 XII 2009, po opracowaniu obszernego projektu nowelizacji, a właściwie rekodyfikacji kodeksu postępowania karnego, przystąpiła w tym roku do intensywnych prac nad nowelizacją kodeksu karnego. - Ma to być nowelizacja przede wszystkim porządkująca stan prawny po długim okresie wprowadzania zmian punktowych, często zakłócających spójność kodeksowych rozwiązań. Chcemy wykorzystać te prace do uwzględnienia nowych osiągnięć doktryny prawa karnego i doświadczeń płynących z orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, a także nowych możliwości w zakresie środków reakcji na popełnione przestępstwo, jak np. system dozoru elektronicznego - pisze prof. Zoll.

Jak podkreśla, zasadnicze problemy związane z nowelizacją części ogólnej kodeksu karnego dotyczą przepisów związanych z wymiarem kary, środków karnych i środków probacyjnych, a także środków zabezpieczających. I dodaje, że Komisja Kodyfikacyjna prowadzi na ten temat intensywne dyskusje.  - Przede wszystkim trzeba zastanowić się nad założeniami polityki karnej, gdyż będą one istotnie rzutować na proponowane rozwiązania. Ze spotkań z kierownictwem resortu sprawiedliwości wynika podstawowe założenie, że z jednej strony, należy dążyć do ograniczenia liczby osób odbywających kary pozbawienia wolności, a z drugiej – nie może być mowy o liberalizacji prawa karnego – czytamy w artykule.

Stawia to przed Komisją Kodyfikacyjną zadanie poszukiwania ustawowych środków prowadzących do zwiększenia orzekania kar nieizolacyjnych, w których zawarta będzie konieczna doza dolegliwości dla zaspokojenia społecznego poczucia sprawiedliwości. Wykonywanie kary pozbawienia wolności może być też częściowo zastępowane stosowaniem, i to już na etapie wymierzenia kary, dozoru elektronicznego jako środka umożliwiającego poddanie skazanego intensywnej kontroli bez konieczności jego izolacji w zakładzie karnym.(...)

Przedstawiamy też do dyskusji – pisze prof. Zoll - propozycję wzbogacenia środków probacyjnych o warunkowe odstąpienie od wymierzenia kary. Proponowany środek polegałby na wyznaczeniu (analogicznie jak przy warunkowym umorzeniu) okresu próby i nałożeniu obowiązków także takich jak przy warunkowym umorzeniu postępowania.(...)

Zmian wymaga również instytucja warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary. Wydaje się, że można zrezygnować z warunkowego zawieszenia kary ograniczenia wolności, tym bardziej że obecnie sama ta kara została już wzbogacona środkami o charakterze probacyjnym. Natomiast należy rozważyć – dodaje autor - przydatność orzekania w wyroku częściowego wykonania kary pozbawienia wolności w reżimie dozoru elektronicznego i warunkowego zawieszenia wykonania pozostałej części orzeczonej kary pozbawienia wolności.(...)

Komisja Kodyfikacyjna konsekwentnie postuluje skreślenie dodanego w 2006 r.7 art. 57a oraz przepisów z nim związanych. Chuligański charakter czynu, jako okoliczność zaostrzająca wymiar kary, przedstawia zbyt rażące nawiązanie do systemu represji właściwego dla PRL. Brak wystarczającej określoności czynu stanowi poważne osłabienie funkcji gwarancyjnej prawa karnego. - Obserwacja praktyki wyraźnie wskazuje na brak potrzeby utrzymywania tej instytucji - stwierdza prof. Andrzej Zoll.

Krzysztof Sobczak

lex.pl