Przełomowe orzeczenie TK w Serbii?

Sprawa Serbii nie schodzi ostatnimi czasy z naszego pola widzenia. Pamiętamy wszyscy o problemie z brakiem ponownej nominacji dla sędziów i prokuratorów, ale jak się okazuje są i dobre informacje.

W dniu 11 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny Serbii unieważnił ponad 120 decyzji Krajowej Rady Sądownictwa, mocą których 126 sędziów nie zostało ponownie nominowanych na swoje stanowiska.

Orzekł on, w sprawie No VIII U-534/2011, o zasadności wniesionych przez sędziów apelacji, uznając, iż w procesie orzekania o zasadności skargi sędziów na decyzję Krajowej Rady Sądownictwa o odmowie ponownego powołania na stanowisko sędziego założenie, że nie nie spełniają oni wymogów przewidzianych prawem  nie zostało obalone. Trybunał Konstytucyjny anulował więc  decyzje Krajowej Rady Sądownictwa, która odrzucała zarzuty nie powołanych ponownie sędziów od decyzji ograniczających ich kadencję oraz  nakazał  ponowne powołanie skarżących na dotychczasowe stanowiska w terminie 60 dni, zgodnie z art. 30 Zasad Ponownego Powołania.

Decyzja Trybunału Konstytucyjnego zaskoczyła wszystkich. Nawet Prezes Trybunału Konstytucyjnego w wywiadzie z dnia 08 lipca 2012 r. udzielonym serbskiemu dziennikowi „Politika” przewidywał, że rozstrzygnięcie w tej sprawie  nastąpi najprawdopodobniej dopiero w pierwszych dniach sierpnia. Najważniejsze z tego wszystkiego jest jednak to, że decyzja Trybunału Konstytucyjnego oparta jest na prawie krajowym i europejskich standardach.

Decyzja Trybunału Konstytucyjnego jest po myśli Stowarzyszenia Serbskich Sędziów i Stowarzyszenia Serbskich Prokuratorów i w zgodzie z opiniami europejskich ekspertów prawa. Za takim rozstrzygnięciem optowały zdecydowanie CCJE, oba międzynarodowe stowarzyszenia – MEDEL i IAJ oraz niezależni eksperci – sędziowie z Francji i Niemiec, którzy sporządzili obszerną analizę stanu rzeczy po wizycie w Serbii.

Niestety decyzja Trybunału Konstytucyjnego dotyczy tylko tych sędziów i prokuratorów, którzy zaskarżyli decyzję Krajowej Rady Sądownictwa o nie powołaniu ich ponownie na stanowisko sędziego lub prokuratora, czyli tych, którym doręczono pisemne decyzje Krajowej Rady Sądownictwa wraz z uzasadnieniem. Około 300 sędziów (w tym Prezes Stowarzyszenia Sędziów w Serbii – Dragana Boljevic), nie otrzymało jeszcze decyzji o nie nominowaniu na piśmie, a dopiero od jej otrzymania mają oni 30 dniowy termin na jej zaskarżenie. Do chwili obecnej Trybunał Konstytucyjny otrzymał 487 skarg (363 sędziów i 124 prokuratorów). Dla 150 sędziów 30 dniowy termin do zaskarżenia decyzji wciąż biegnie.

Wydaje się, że po decyzji Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2012 r.  dotyczącej ponad 100 sędziów, istnieją prawne możliwości szybkiego rozwiązania sytuacji pozostałych, w stosunku do których procedura nie została jeszcze ukończona. Według serbskich prawników możliwe jest anulowanie przez Krajową Radę Sądownictwa wszystkich pozostałych decyzji odmawiających ponownego powołania sędziów, bądź też  uczynienie z decyzji Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2012r. zasady dotyczącej wszystkich decyzji weryfikujących.

Niestety można się obawiać, że serbska Krajowa Rada Sądownictwa nie będzie skłonna zaangażować się w rozwiązanie istniejącego kryzysu. Już dzień po ogłoszeniu decyzji przez Trybunał Konstytucyjny  Krajowa Rada Sądownictwa orzekła, że  w ten sposób Trybunał wkroczył w jej kompetencje.Co ciekawe jednak,  już 14 lipca 2012 r.vice prezydent KRS publicznie zaprzeczył takiemu stanowisku KRS-u.

Z uwagi na to, że decyzja Trybunału Konstytucyjnego  obowiązuje od daty doręczenia jej skarżącemu, co jeszcze nie nastąpiło,  , TK ciągle ma czas na uczynienie z niej zasady odnoszącej się do wszystkich sędziów będących w takiej samej sytuacji prawnej, nawet gdyby nie zaskarżyli jeszcze decyzji. Według serbskich prawników możliwe jest wskazanie przez Trybunał Konstytucyjny w decyzji  wszystkich sędziów z nazwiska. Rozwiązanie sytuacji zależy od TK lub od nowego Parlamentu, który mógłby uchwalić prawo anulujące przywracające niepowołanych sędziów na zajmowane uprzednio stanowiska.

Nie ulega jednak wątpliwości, iż decyzja Trybunału Konstytucyjnego to wielki sukces, a nasi serbscy koledzy liczą na to, że linia ta będzie kontynuowana w stosunku do reszty sędziów i prokuratorów.

Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" zawsze popierało serbskich sędziów w ich walce o niezależność i niezawisłość. W ramach wspólnej akcji MEDEL w ostatnich dniach przekazaliśmy szczegółowe materiały dotyczące sytuacji serbskich sędziów Ministrowi Sprawiedliwości oraz Ministrowi Spraw Zagranicznych, jak też polskim europarlametarzystom i delegatom do Rady Europy. Nacisk międzynarodowy może przyczynić się do tego, że również w Serbii standardy demokratycznego państwa prawa będą przestrzegane.

Iustita wystosowała takie pisma do Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministra Sprawiedliwości w dniu 13 lipca 2012r.

opracowała: Dorota Marszałkowska

SSP Iustitia