Węgry naruszyły prawo Unii skracając kadencję inspektora ochrony danych osobowych

András Jóri. Foto: hirek.ma

W wyroku, ogłoszonym 8 kwietnia, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że Węgry, skracając kadencję inspektora właściwego do ochrony danych osobowych naruszyły prawo Unii Europejskiej. Niezależność organów odpowiedzialnych za ochronę danych osobowych nakłada na państwa członkowskie obowiązek poszanowania kadencji owych organów, stwierdził Trybunał.

Zgodnie z dyrektywą w sprawie ochrony danych osobowych [1] państwa członkowskie są zobowiązane do powołania jednego lub większej ilości organów odpowiedzialnych za nadzór nad poszanowaniem na ich terytorium przepisów dyrektywy. Organy te postępują w sposób całkowicie niezależny przy wykonywaniu powierzonych im funkcji.

Na Węgrzech inspektor ochrony danych był do roku 2012 odpowiedzialny za wykonywanie zadań powierzonych na mocy dyrektywy owym organom nadzorczym. W dniu 29 września 2008 r. András Jóri został mianowany inspektorem ochrony danych na okres sześciu lat. Jednakże ze skutkiem na dzień 1 stycznia 2012 r. węgierski parlament postanowił zreformować system ochrony danych i ustanowić krajowy organ ochrony danych i wolności informacji w miejsce stanowiska inspektora. W związku z tym A. Jóri musiał zakończyć sprawowanie funkcji przed końcem kadencji i zwolnić stanowisko na rzecz Attili Péterfalviego, który został mianowany prezesem nowego organu na okres dziewięciu lat.

Uznając, że skrócenie kadencji A. Jóriego naruszyło dyrektywę (wymaga ona bowiem poszanowania niezależności władz odpowiedzialnych za nadzór nad ochroną danych osobowych), Komisja wniosła do Trybunału skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Węgrom. Europejski Inspektor Ochrony Danych przystąpił do postępowania w charakterze interwenienta na poparcie żądań Komisji.

W ogłoszonym dzisiaj wyroku Trybunał przypomniał, że organy nadzorcze utworzone zgodnie z dyrektywą powinny mieć możliwość wykonywania ich zadań bez jakiegokolwiek wpływu z zewnątrz. Wymóg ten oznacza, po pierwsze, że organy te nie mogą być związane żadnymi instrukcjami w zakresie wykonywanych przez siebie funkcji oraz, po drugie, że powinny one podejmować decyzje bez jakiegokolwiek wpływu politycznego, gdyż samo zagrożenie takiego wpływu powinno zostać usunięte. Tymczasem dopuszczenie, aby państwo członkowskie zakończyło kadencję organu nadzorczego przed pierwotnie przewidzianym terminem bez poszanowania zasad i gwarancji uprzednio ustanowionych w tym celu we właściwych przepisach[2] może prowadzić do posłuszeństwa tego organu względem władzy politycznej. W konsekwencji niezależność organu nadzorczego obejmuje w sposób konieczny obowiązek poszanowania kadencji owego organu i zakańczania jej jedynie z poszanowaniem właściwych przepisów.

Interpretację tę potwierdzają zasady, które mają zastosowanie do zakończenia kadencji Europejskiego Inspektora Ochrony Danych. Kadencja owego inspektora może zostać skrócona jedynie w przypadku wystąpienia poważnej i obiektywnie weryfikowalnej przyczyny. W tym względzie Trybunał wskazał, że przepisy węgierskie obowiązujące przed 1 stycznia 2012 r. również przewidywały tego rodzaju przyczyny[3] dla celów uzasadnienia skrócenia kadencji inspektora ochrony danych. Trybunał stwierdził jednak, że sprawowanie funkcji przez A. Jóriego nie zostało zakończone z uwagi na tego rodzaju przyczynę.

W tych okolicznościach Trybunał orzekł, że skracając kadencję organu nadzorczego ochrony danych osobowych Węgry uchybiły zobowiązaniom wynikającym z dyrektywy.

UWAGA : Skarga o stwierdzenie uchybienia państwa członkowskiego jest kierowana przeciwko państwu członkowskiemu, które uchybiło zobowiązaniom wynikającym z prawa Unii, przez Komisję lub inne państwo członkowskie. Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi uchybienie, państwo, którego to dotyczy, powinno jak najszybciej zastosować się do wyroku.

Jeżeli Komisja uzna, że państwo członkowskie nie zastosowało się do wyroku, może wnieść nową skargę i domagać się sankcji finansowych. Jednak w sytuacji nieprzekazania Komisji krajowych środków transpozycji dyrektywy Trybunał Sprawiedliwości może, na jej wniosek, nakładać kary pieniężne już na etapie pierwszego wyroku.

[1] Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób
fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. L 281, s. 31).

[2] Węgierskie przepisy obowiązujące przed 1 stycznia 2012 r. umożliwiały skrócenie kadencji inspektora ochrony danych
w szczególności z następujących przyczyn: długotrwałej niezdolności do sprawowania funkcji, braku poszanowania
obowiązku złożenia deklaracji majątkowej, prawomocnego skazania przez sąd karny i oświadczenia o konflikcie
interesów.
[3] Zob. przypis 2