Przedstawienie przez Prezesa TK "Informacji o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2015 roku" na plenarnym posiedzenie Sejmu RP
10 lipca 2015 roku podczas plenarnego posiedzenia Sejmu RP Prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński przedstawił "Informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2015 roku".
Prezes Trybunału przedstawiając "Informację" powiedział m.in. Za najdonioślejsze zeszłoroczne wyroki Trybunału odnoszące się do podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej należy uznać te związane z zasadą podziału, równowagi i współdziałania władz oraz zasadą niezależności sądów i niezawisłości sędziów, w tym wyrok i w sprawie nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych, immunitetu sędziowskiego w postępowaniu lustracyjnym i dwa wyroki w sprawach ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – wyrok z 3 grudnia 2015 r., w sprawie niektórych przepisów ustawy o Trybunale z 2015 r. w jej pierwotnym brzmieniu, wyrok z 9 grudnia 2015 r., w sprawie listopadowej nowelizacji ustawy o Trybunale. W politykę ustawicznego zmieniania prawa regulującego organizację Trybunału Konstytucyjnego o raz tryb postępowania przed nim wpisała się ustawa nowelizująca z 22 grudnia 2015 r. W przedmiocie konstytucyjności tej ustawy Trybunał orzekł w wyroku z 9 marca 2016 r., od 134 dni nie opublikowanym. Ten stan rzeczy nie uzyskał jakkolwiek aprobaty polskich sądowników. Co do tych trzech wyroków w sprawie ustawy o Trybunale i jej kolejnych nowelizacji muszę z głęboką przykrością stwierdzić, że stanowienie ustawowych podstaw funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego zawierających treści niezgodne z Konstytucją, a do tego stanowienie ich w procedurze naruszającej Konstytucję, stawia Trybunał w bardzo trudnej sytuacji. Dochodzi do tego problem kadrowy, tj. nieodebranie przez Prezydenta ślubowania od trzech sędziów Trybunału, mimo że w wyroku z 3 grudnia Trybunał wiążąco rozstrzygnął o konstytucyjności zakwestionowanego elementu procedury wyboru tej grupy sędziów, oraz wybranie przez Sejm bieżącej kadencji trzech sędziów na miejsca uprzednio skutecznie obsadzone przez Sejm poprzedniej kadencji. Jest to sytuacja wyjątkowa w historii w Trybunału Konstytucyjnego, bardzo dla Trybunału trudna. Staramy się pracować normalnie, choć brak trzech sędziów orzekających oraz odmowa ogłaszania wyroków Trybunału w dziennikach urzędowych bardzo nam tę pracę utrudniają. Proszę, żeby Państwo pamiętali, że sprawnie działający Trybunał Konstytucyjny jest nieodłącznym elementem ustroju Państwa Polskiego, ustroju określonym w Konstytucji. Jeśli ten ustrój chce się zmienić, to można to czynić, zmieniając Konstytucję w procedurze przez nią przewidzianej, a nie w drodze paraliżowania organu, który ma strzec przestrzegania tej Konstytucji. To są standardy państw cywilizowanych, a do takich Polska powinna należeć. (…)
Dwa miesiące temu minęło 30 lat od dnia, w którym Trybunał Konstytucyjny wydał swoje pierwsze orzeczenie, w którym orzekł o niezgodności zaskarżonego rozporządzenia z ówczesną konstytucją i tym samym już na wstępie udowodnił, że nie będzie instytucją fasadową. Dzięki temu Trybunał Konstytucyjny swoim odważnym orzecznictwem odegrał należną rolę w bezkrwawym demontażu systemu komunistycznego.
Z ogromnym smutkiem muszę stwierdzić, że w ostatnim czasie decyzje ustawodawcze Sejmu sprawiają wrażenie dążenia do realizacji niespełnionego marzenia z czasów powstania Trybunału, tj. marzenia o Trybunale Konstytucyjnym jako narzędziu wyłącznie legitymizującym działania władzy partii politycznej. (…)
Raz jeszcze powtórzę – władzy, także prawodawczej, nie wolno wszystkiego. Władza jest związana Konstytucją. Każda władza, każdy kolejny Sejm, związany jest wpisanymi w ustawę zasadniczą fundamentami naszej demokracji konstytucyjnej.
Żaden Sejm nie może ustawą zmieniać podstaw ustroju Rzeczypospolitej. Nikt nie może działać na szkodę praw podstawowych. Na straży tych praw stoi orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego jako sądu prawa. Naród sprawuje władzę również poprzez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego.
Przygotowana przez 10 państw i sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności stwierdza w ostatnim akapicie preambuły określającej wspólne, głęboko zakorzenione europejskie wartości: „[z]decydowane jako Rządy państw europejskich, działających w tym samym duchu i posiadających wspólne dziedzictwo ideałów i tradycji politycznych poszanowania wolności i rządów prawa”. W demokracji konstytucyjnej rządzi bowiem prawo a nie wola jednostki.