Sala obrad Senatu. Foto: T. Wierzejski, Wikimedia Commons

Wprawdzie jest już po głosowaniu, w którym Senat - bez poprawek - przyjął większością głosów ustawę o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, jednak postanowiliśmy pokazać czytelnikom Obserwatora, że senatorowie głosowali z pełna świadomością, co czynią. Wcześniej bowiem zostali zapoznani z ekspertyzą przygotowaną przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. A jego treść nakazywałaby ów projekt w całości odrzucić. Publikacja ta jest także ważna ze względu na odwagę legislatorki, pani Katarzyny Konieczko, która przedstawiła dokument senatorom.

Warszawa, dnia 23 grudnia 2015 r.
Uwagi do ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
(druk nr 58)

Ustawa przedłożona Senatowi zawiera szereg zmian, którym niewątpliwie można przypisać doniosłą wagę zarówno dla pozycji ustrojowej Trybunału oraz statusu sędziów TK, jak i możliwości efektywnego wykonywania przez sąd konstytucyjny zadań wynikających z ustawy zasadniczej. Część z zaproponowanych rozwiązań wywołuje jednak istotne zastrzeżenia konstytucyjne. Ponadto zmiany objęte ustawą w kilku miejscach wprowadzają niespójność tak wewnętrzną przepisów regulujących tryb postępowania przez Trybunałem, jak też niespójność o charakterze systemowym, tj. na tle unormowań zawartych w innych ustawach i odnoszących się do kwestii analogicznych do tych regulowanych nowelizowaną ustawą. Niektóre postanowienia ustawy mogą stać się także źródłem wątpliwości interpretacyjnych.

Niniejsze uwagi nie stanowią kompleksowej ani wyczerpującej oceny zaproponowanych w ustawie rozwiązań prawnych, nie odnoszą się także do oceny prawidłowości postępowania ustawodawczego na etapie prac sejmowych z punktu widzenia przepisów Konstytucji. Powodem tego zastrzeżenia jest oczywiście zbyt krótki termin na analizę treści uchwalonej wczoraj nowelizacji, wskazana wyżej doniosłość wprowadzanych zmian, a także stosunkowo duża liczba dostrzeżonych usterek ustawy.

I.  Zarzuty natury konstytucyjnej

1. Zastrzeżenia tego rodzaju odnoszą się w pełni do grupy przepisów, które dotyczą procedury stwierdzenia wygaśnięcia mandatu sędziego TK. Chodzi tu o zmiany ujęte w art. 1 pkt 2, 7 i 8.
Trybunał Konstytucyjny jest organem władzy sądowniczej, o czym stanowią art. 10 ust. 2 oraz art. 173 Konstytucji. Ten ostatni poręcza przy tym wprost niezależność sądów i Trybunałów od innych władz. Co więcej: art. 195 ust. 1 Konstytucji przewiduje, że sędziowie TK są w sprawowaniu swego urzędu niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji. Jak podkreśla się w doktrynie, zasada niezawisłości sędziów TK ma znaczenie ustrojowe, bo jej istnienie jest konieczną przesłanką należytego wykonywania przez Trybunał jego zadań konstytucyjnych.