HFPC złożyła opinię przyjaciela sądu w sprawie dotyczącej popełnienia czynu karalnego przez nieletnią. Czyn, którego miała się ona dopuścić, polegać miał na złożeniu fałszywych zeznań w postępowaniu sądowym.

W swojej opinii HFPC wskazuje, że istnieją bardzo poważne wątpliwości co do tego, czy w obecnym stanie prawnym możliwe jest ponoszenie odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Opinia skupia się przede wszystkim na analizie pojęcia „czynu karalnego”, którym posługuje się ustawa. Zgodnie z ustawą „czynem karalnym” jest czyn zabroniony przez ustawę zdefiniowany jako przestępstwo, przestępstwo skarbowe, a także niektóre wykroczenia. Tymczasem, zgodnie z kodeksem karnym, przestępstwo składania fałszywych zeznań może popełnić tylko osoba zeznająca w charakterze świadka, pouczona uprzednio o odpowiedzialności karnej z tytułu składania fałszywych zeznań lub od której odebrano przyrzeczenie. Nieletnich świadków nie poucza się o odpowiedzialności karnej, gdyż takowej oni nie podlegają, jak również nie odbiera się od nich przyrzeczenia, o czym wprost stanowią przepisy kodeksu postępowania karnego i cywilnego.

W związku z tym istnieją poważne kontrowersje co do tego, jak powinno zostać sformułowane prawidłowe pouczenie nieletniego świadka i jakie skutki można wiązać z zeznawaniem nieprawdy na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. W tej sprawie nieletnia została jedynie pouczona o obowiązku mówienia prawdy, nie uprzedzono jej jednak o żadnych możliwych konsekwencjach prawnych takiego czynu. W ocenie HFPC zastosowanie wobec niej z tego tytułu środków wychowawczych oznaczałoby traktowanie jej gorzej niż osoby dorosłej znajdującej się w takiej samej sytuacji.

HFPC wskazała także na to, że sąd pierwszej instancji nie rozpatrzył wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności. Sąd nie odniósł się bowiem w uzasadnieniu orzeczenia do kwestii pouczenia nieletniej przed odebraniem zeznań, motywów, jakimi się kierowała, skutków, jakie wywołały fałszywe zeznania, a także tego, że po upływie stosunkowo krótkiego czasu nieletnia zmieniła swoje zeznania i powiedziała całą prawdę.

HFPC