Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 15 września 2016 r. w sprawie odmowy powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej kandydatów przedstawionych przez Krajową Radę Sądownictwa z wnioskiem o powołanie na stanowiska sędziowskie.

W związku z wydaniem przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej postanowienia z 22 czerwca 2016 r. Nr 1130.9.2016 w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, którym Prezydent odmówił powołania do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziowskich dziesięciorga kandydatów przedstawionych przez Krajową Radę Sądownictwa z wnioskiem o powołanie, Rada przedstawia swoje stanowisko.

Zgodnie z art. 179 Konstytucji procedura powoływania sędziów jest dwuetapowa. Sędziowie są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Taka konstrukcja prawna wymaga współpracy między tymi organami, w szczególności gdy uwzględni się znaczenie i rangę nominacji sędziowskiej dla prawidłowego funkcjonowania państwa prawa. Udział w procesie nominacyjnym zarówno organu władzy wykonawczej, jak i organu władzy sądowniczej ma na celu z jednej strony wzmocnienie pozycji urzędu sędziego, który wydaje wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, z drugiej zaś realizuje wyrażoną w art. 10 ust. 1 Konstytucji zasadę trójpodziału i równoważenia się władz. Prezydent, korzystając z prerogatywy do powoływania sędziów, powinien, podejmując w szczególności decyzję o odmowie powołania kandydata przedstawionego przez Radę, czynić to z poszanowaniem Konstytucji, do czego zobowiązuje Prezydenta art. 126 ust. 2 i 3 Konstytucji. Obowiązek ten nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do kandydata przedstawionego przez Radę z wnioskiem o powołanie na wyższe stanowisko sędziowskie. Decyzja Prezydenta o odmowie powołania może bowiem w takim przypadku zagrażać niezawisłości sędziowskiej, o której stanowi art. 178 ust. 1 Konstytucji. W takiej sytuacji istotne znaczenie mają niewątpliwie przesłanki, które zadecydowały o niepowołaniu sędziego na stanowisko w sądzie wyższej instancji, zaś brak ich ujawnienia może podważać zaufanie do osoby sędziego i wydawanych z jego udziałem wyroków w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Krajowa Rada Sądownictwa jest konstytucyjnym organem państwa składającym się z przedstawicieli władzy sądowniczej, władzy wykonawczej, władzy ustawodawczej oraz przedstawiciela Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Do zadań Rady należy przede wszystkim stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Rada posiada kompetencję do przedstawiania Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatów z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego, a także sędziów sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych wszystkich szczebli. Procedura wyłaniania kandydatów na sędziów została wyczerpująco uregulowana w przepisach ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 133, ze zm.) oraz ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2016 r.,   poz. 976) i składa się z kilku niezależnych etapów postępowania. Rada dokonuje merytorycznej oceny wszystkich zgłoszonych w postępowaniu nominacyjnym kandydatur, stosując jednakowe (ustawowe) kryteria oceny wyrażone w art. 35 ust.1 i 2 pkt 1 i 2  ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Zgodnie z tym przepisem Rada, podejmując uchwałę, kieruje się przede wszystkim oceną kwalifikacji kandydatów, a ponadto uwzględnia ich doświadczenie  zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia, a także opinię kolegium właściwego sądu oraz ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów. Postępowanie przed Radą ma charakter transparentny. Każdy z kandydatów posiada dostęp do dokumentów zgromadzonych w postępowaniu nominacyjnym, a ponadto Rada w uzasadnieniu uchwały przedstawia motywy, które zadecydowały o przedstawieniu lub nieprzedstawieniu z wnioskiem o powołanie kandydatów biorących udział w konkursie. Kandydat posiada również prawo zaskarżenia uchwały do Sądu Najwyższego, jeżeli uważa, że została ona podjęta z naruszeniem prawa.