Rozległy i wielowątkowy dorobek Trybunału Konstytucyjnego jako strażnika wolnych wyborów i podstaw demokracji pozwala zrozumieć, że Konstytucja jest nierozerwalnie związana z Narodem i jego suwerennością – godną tego Narodu i godną człowieka, mającą oparcie w wartościach konstytucyjnych, a zarazem pozwala zrozumieć, jak bardzo jesteśmy z tymi wartościami związani. 

[1] Tak I. Kant: Zum ewigen Frieden, w: Werke, t. 5, Leipzig 1920, s. 703, cyt. za M. Szyszkowska: U źródeł współczesnej filozofii prawa i filozofii człowieka, Warszawa 1972, s. 53.

|[2] Pojęcie to upowszechnił lord Hailsham (Quintin Hogg).
[3] O demokracji konsensualnej por. A. Lijphart: Democracies. New Haven – London 1984, s. 37 i  nast.
[4] W uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. SK 13/05 wskazano, że prawda jest normatywną podstawą ustroju.
[5] Wyrok w sprawie o sygn. K 44/07.
[6] Wyrok w sprawie o sygn. SK 27/05.
[7] Wyrok w sprawie o sygn. K 32/04.
[8] Wyrok w sprawie o sygn. K 54/07.
[9] Ibidem.
[10] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygnaturze K 15/04.
[11] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygnaturze U 4/06.
[12] Ibidem.
[13] Por. K. C. Wheare: Modern Constitutions, London 1966, s. 56  i  nast.
[14] Por. J. Nowacki: Klauzula „państwo prawne” a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, w: E. Zwierzchowski, red.: Prawo i kontrola jego zgodności z konstytucją, Warszawa 1997, s. 163 i nast.
[15] Wyrok w sprawie o sygn. K 21/05.
[16] Ibidem.
[17] Ibidem.
[18] Ibidem.
[19] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. Pp 1/99
[20] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 11/03.
[21] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. SK 50/06.
[22] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 39/00.
[23] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 7/95.
[24] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 11/06.
[25] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 11/94.
[26] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 54/07.
[27] Wyrok w sprawie o sygn. K  9/11.
[28] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 9/11.
[29] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 7/09.
[30] Ibidem.
[31] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 9/11.
[32] Ibidem.
[33] Ibidem.
[34] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 31/06.
[35] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 9/11.
[36] Ibidem.
[37] Ibidem.
[38] Tak w uzasadnieniu wyroku w sprawie o sygn. K 31/06.
[39] Por. Tukidydes: Wojna peloponeska, Warszawa 1988, s. 105 i nast.
[40] Tak B. Skarga: Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Kraków 2007, s. 88.
Ryszard Piotrowski