Teraz przyszedł czas na sprawy finansów. Na początku wspomnianego tekstu Gogola możemy przeczytać: „Zrozumiano to w niektórych miejscach Europy – prawdziwie ambitny teatr dramatyczny jest tam wyodrębniony i korzysta, jako jedyny, ze wsparcia rządowego”. Owe „niektóre miejsca Europy” nie są wcale trudne do identyfikacji, wszak Gogol w ostatnich latach nieustannie bywał między Paryżem, Wenecją, Rzymem, Florencją i Wiedniem. Ale można być niemal równie pewnym, że do tych „miejsc Europy” zaliczył też Moskwę i Petersburg, których wielkie teatry były od dawna finansowane z carskiej szkatuły.

Tak oto Wschód i Zachód Europy zostały przez Gogola pochwalone za dbałość o wspieranie sztuki dramatycznej przez ich rządy. Rzecz o tyle godna uwagi, że zazwyczaj nie miał on dla Zachodu żadnego dobrego słowa…

*Marian Sworzeń ur. 1954, prawnik, pisarz, członek PEN Clubu, ostatnio wydał „Opis krainy Gog”