Breda w Holandii, scena uliczna. Foto: G.Lanting, Wikimedia Commons

Zdaniem rzecznika generalnego Macieja Szpunara, obowiązek integracji nałożony na rezydentów długoterminowych nie narusza prawa Unii, o ile nie stanowi warunku utrzymania tego statusu. Obowiązek złożenia przez takich rezydentów egzaminu z integracji społecznej narusza zasadę proporcjonalności.

Dyrektywa dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi¹ stanowi w szczególności, że Państwa członkowskie przyznają status rezydenta długoterminowego obywatelom państw trzecich, którzy zamieszkiwali legalnie i nieprzerwanie na ich terytorium przez okres pięciu lat bezpośrednio poprzedzający złożenie właściwego wniosku. Państwa członkowskie mogą jednak zażądać od obywateli państwa trzeciego, aby spełniali oni warunki integracji, stosownie do prawa krajowego. Dyrektywa nie rozstrzyga natomiast, czy i w jakim zakresie ustanowienie obowiązku integracji jest nadal możliwe po nabyciu tego statusu.
W Niderlandach obowiązek integracji cudzoziemców wiąże się z koniecznością złożenia egzaminu z języka niderlandzkiego oraz podstawowej wiedzy o społeczeństwie. Brak wywiązania się z tego obowiązku w odpowiednim terminie stanowi wykroczenie karane grzywną.

W niniejszej sprawie P, obywatelka Stanów Zjednoczonych zamieszkująca w Niderlandach od 2002 r., uzyskała w 2008 r. status rezydenta długoterminowego. W tym samym roku Commissie Sociale Zekerheid Breda (urząd ubezpieczeń społecznych miasta Bredy) wskazała P, że podlega ona obowiązkowi integracji w rozumieniu prawa niderlandzkiego i powinna złożyć stosowny egzamin w odpowiednim terminie P rozpoczęła kurs integracyjny, lecz przerwała go z powodów zdrowotnych i ponownie go nie podjęła.

S, obywatelka Nowej Zelandii zamieszkująca w Niderlandach od 2000 r., uzyskała w 2007 r. status rezydenta długoterminowego W 2010 r. College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Amstelveen (urząd gminy Amstelveen) wskazał S, że podlega ona obowiązkowi integracji i że powinna złożyć stosowny egzamin w odpowiednim terminie.

Uznawszy, że jako osoby posiadające status rezydenta długoterminowego nie powinny podlegać obowiązkowi integracji, P i S odwołały się od wspomnianych decyzji. Rozpoznający sprawy w postępowaniu apelacyjnym Centrale Raad van Beroep (niderlandzki naczelny sąd administracyjny), który skierował do Trybunału pytania prejudycjalne w niniejszej sprawie, zmierza do ustalenia czy obowiązek integracji społecznej w odniesieniu do obywateli państw trzecich posiadających status rezydentów długoterminowych, którego niespełnienie jest karane grzywną, jest zgodny z dyrektywą 2003/109.

W przedłożonej dzisiaj opinii rzecznik generalny Maciej Szpunar przypomniał na wstępie, że dyrektywa dąży do przyznania szczególnego statusu obywatelom państw trzecich, którzy na stałe osiedlili się w państwach członkowskich, gdyż przyczynia się to do wspierania spójności gospodarczej i społecznej w Unii. Założenie to nie wyklucza jednak możliwości podejmowania przez państwa członkowskie wszelkich działań integracyjnych wobec rezydentów długoterminowych.