3 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące postępowania przygotowawczego - prawa do korzystania z obrońcy i zasad udostępniania akt sprawy na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

- Art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim pomija prawo osoby, wobec której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, do korzystania z obrońcy na etapie czynności wyjaśniających, o których mowa w art. 54 § 1 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

- Art. 38 § 1 powyższej ustawy zakresie, w jakim nie przewiduje na etapie czynności wyjaśniających, o których mowa w art. 54 § 1 tej ustawy, prawa dostępu do akt dla osoby, wobec której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, jest niezgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Zarzuty sformułowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczyły pominięć legislacyjnych, co zostało jednoznacznie wyrażone zarówno w petitum skierowanych do Trybunału wniosków, jak i w ich uzasadnieniach. Wątpliwości Rzecznika wiązały się z brakiem zagwarantowania przez ustawodawcę prawa do korzystania z obrońcy osobom, wobec których istnieją uzasadnione podstawy do sporządzenia przeciwko nim wniosku o ukaranie, a także z brakiem regulacji gwarantującej prawo wglądu do akt na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających (analogicznie do gwarancji określonych w art. 156 § 5 k.p.k,, który reguluje prawo dostępu do akt w postępowaniu przygotowawczym).

Trybunał, oceniając zarzut naruszenia przez art. 4 kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej k.p.w. ) prawa do obrony osób, co do których istnieje uzasadniona podstawa do skierowania przeciwko nim wniosku o ukaranie, w jego aspekcie formalnym (tj. korzystania z pomocy obrońcy), musiał zbadać, czy charakter i zakres czynności wyjaśniających oraz ich znaczenie dla decyzji o ewentualnym złożeniu wniosku o ukaranie bądź dla ewentualnego postępowania przed sądem nie wymagają na tym etapie postępowania przyznania prawa do korzystania z pomocy obrońcy z wyboru lub urzędu. Przeprowadzona w tym zakresie analiza doprowadziła do uznania za zasadne zarzutów wnioskodawcy.