9 stycznia i 13 marca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zwrotu majątku osobom kościelnym oraz gminom żydowskim (udział jednostek samorządu terytorialnego w tzw. postępowaniach regulacyjnych).

Trybunał orzekł, że art. 33 ust. 5 w związku z art. 33 ust. 2 zdanie trzecie ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej rozumiany w ten sposób, że nie wyłącza innych niż odwołanie środków prawnych od orzeczenia Komisji Regulacyjnej jest zgodny z: art. 165 ust. 2 konstytucji oraz art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 2 i art. 78 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Zdania odrębne zgłosili sędziowie TK: Stanisław Biernat (do umorzenia postępowania), Zbigniew Cieślak (do uzasadnienia), Leon Kieres (do umorzenia postępowania), Andrzej Rzepliński (do umorzenia), Piotr Tuleja (do umorzenia), Andrzej Wróbel (do umorzenia).

Trybunał Konstytucyjny uznał, że kwestionowane przepisy ustawy o stosunku Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich są zgodne z konstytucją. Ponadto Trybunał umorzył postępowanie dotyczące badania konstytucyjności przepisów ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego z uwagi na utratę mocy obowiązującej przez te przepisy.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że orzeczenie zespołu orzekającego w ramach Komisji Regulacyjnej stanowi rozstrzygnięcie sprawy spornej między uczestnikami postępowania regulacyjnego. Orzeczenie zespołu posiada cechę jednostronnego władczego rozstrzygnięcia w sferze praw majątkowych gminy wyznaniowej i jednostki samorządu terytorialnego zobowiązanej do zwrotnego wydania. Władcze kształtowanie sytuacji prawnej innych podmiotów oznacza wykonywanie określonych kompetencji z zakresu władztwa administracyjnego.

Skoro wydawanie orzeczeń przez zespół orzekający Komisji Regulacyjnej stanowi przejaw szeroko pojętej działalności administracji publicznej, to do działalności Komisji mają zastosowanie ogólne regulacje prawa administracyjnego. W szczególności, pod pojęciem "odwołania" użytego w treści kwestionowanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich art. 33 ust. 5 ustawy o stosunku Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich należy rozumieć zwykły środek odwoławczy w toku procedury administracyjnej. Brzmienie art. 33 ust. 5 ustawy o stosunku Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich, wedle którego "od orzeczenia składu orzekającego Komisji Regulacyjnej nie służy odwołanie", oznacza, że postępowanie regulacyjne jest jednoinstancyjne. Nie wyklucza ono przysługiwania innych środków prawnych. Dotyczy to nie tylko nadzwyczajnych środków zaskarżenia od orzeczenia Komisji w toku postępowania administracyjnego. Z art. 33 ust. 5 ustawy o stosunku Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich nie wynika, że została zamknięta droga sądowa od orzeczenia Komisji. Przepis ten nie zawiera treści przypisywanej mu przez wnioskodawcę i nie zamyka drogi sądowej w sprawie kontroli zgodności z prawem orzeczenia składu orzekającego Komisji Regulacyjnej.
Rozprawie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat.

Przygotował Zespół Prasy i Informacji TK