28 października 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący niewykonania upoważnienia ustawowego i trybu postępowania przed konsulem. 

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

- art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji.

- zarządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 4 listopada 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem jest niezgodne z art. 93 ust. 1 i ust. 2 zdanie drugie w związku z art. 87 ust. 1 konstytucji.

Powyższe przepisy tracą moc obowiązującą z upływem 12 dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Zakwestionowany we wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich art. 31 ust. 1 ustawy o funkcjach konsulów stanowił upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zagranicznych do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego trybu postępowania przed konsulem, czyli określenia trybu wszczynania, prowadzenia i zakończenia postępowania, terminów załatwiania spraw, rozstrzygania i trybu odwołania od rozstrzygnięć konsula oraz trybu przekazywania spraw organom polskim. 

Zawarte w tym przepisie upoważnienie nie zostało dotychczas wykonane. W tym stanie rzeczy w dalszym ciągu moc prawną zachowało zarządzenie o postępowaniu przed konsulem. Przepisy kwestionowanego zarządzenia stanowią samodzielne i wyczerpujące unormowanie procedury, jaka obowiązuje w sprawach przed konsulem.

Analizując zarzut niezgodności art. 31 ust. 1 ustawy o funkcjach konsulów z art. 92 ust. 1 konstytucji, Trybunał wskazał, że zgodnie z art. 92 ust. 1 konstytucji „rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania”. Natomiast zakwestionowane upoważnienie ustawowe przekazało do samodzielnego uregulowania w drodze rozporządzenia całość postępowania przed konsulem.

Trybunał przypomniał, że obowiązek zamieszczenia w ustawie zasadniczych dla danej materii rozstrzygnięć należy pojmować szczególnie rygorystycznie w wypadku określania władczych form działania organów administracji publicznej wobec obywatela, praw i obowiązków organu administracji oraz obywatela w ramach stosunku publicznoprawnego lub korzystania przez obywateli z ich praw i wolności. Postępowanie przed konsulem dotyczy takich właśnie elementów. Konsul jako szczególny organ administracji wydaje w sprawach indywidualnych decyzje administracyjne, które niekiedy mają charakter ostateczny (np. sprawy wizowe). Procedura ta wiąże się z realizacją obowiązków konsula w zakresie zapewnienia pomocy obywatelom polskim, dotyczy także praw i obowiązków obywateli-stron w tym postępowaniu. Z tego względu regulacje te powinny znaleźć się w ustawie.