Wymóg przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jako warunek do nabycia i zachowania prawa do renty socjalnej jest niezgodny z konstytucją.

25 czerwca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące zasad przyznawania rent socjalnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie i realizację prawa do renty socjalnej od wymogu przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 konstytucji.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, warunek zamieszkiwania na terytorium RP względem obywateli polskich ubiegających się o prawo do renty socjalnej, stanowi przejaw wystarczającej integracji z państwem i społeczeństwem polskim. Obarczanie osób-obywateli polskich zamieszkujących na terytorium RP dodatkowym obowiązkiem faktycznego na nim przebywania jest nadmierne i nieproporcjonalne ze względu na zasadę solidaryzmu społecznego, której czyni zadość w stopniu wystarczającym warunek zamieszkiwania na terytorium RP.

Sytuacja prawna grupy osób pobierających rentę socjalną jest podobna do sytuacji prawnej grupy osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z ustawą o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zasadniczą cechą wspólną obu tych grup jest to, że są to osoby niezdolne do pracy i nabywające z tego tytułu prawo do świadczenia rentowego, ustalanego przez organ rentowy z uwzględnieniem wspólnych dla obu tych grup zasad stwierdzania niezdolności do pracy.

Kwestionowany przepis, w zakresie w jakim ustanawia przesłankę przebywania na terytorium RP, jako warunek nabycia i zachowania prawa do renty socjalnej, stanowi w ocenie Trybunału niedozwolone kryterium różnicujące w obrębie wyróżnionej wyżej klasy obywateli polskich niezdolnych do pracy, uprawnionych do świadczeń rentowych. Konieczność zamieszkiwania na terytorium RP nie dotyczy bowiem obywateli polskich ubiegających się o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Andrzej Wróbel.
Zespół Prasy i Informacji TK