Orzeczenie o kosztach procesu w postępowaniu karnym, jako dotyczące praw podmiotów występujących w procesie karnym i realizujących w tym procesie swoje interesy majątkowe, wydane po raz pierwszy na tle głównej sprawy karnej, powinno być traktowane jako orzeczenie wydane w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 konstytucji, bez względu na to, jaki status ma wydający je sąd w sprawie głównej – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

24 lutego 2015 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że

- art. 426 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, w zakresie, w jakim dotyczy zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 konstytucji.

- powyższy przepis, we wskazanym zakresie, traci moc obowiązującą z upływem 9 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Trybunał Konstytucyjny ponadto postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenia dotyczące kosztów procesu karnego mogą odnosić się do różnych podmiotów publicznych (Skarb Państwa) i prywatnych (pełnomocnicy z urzędu, uczestnicy postępowania). Różne podmioty mogą więc być zainteresowane zakwestionowaniem orzeczenia sądu w sprawie kosztów procesu. Podmioty te – w zakresie dotyczącym kosztów procesu – chronią przy tym różne dobra gwarantowane im konstytucyjnie. Niewątpliwie dobrem chronionym przez wszystkie podmioty prywatne uczestniczące w procesie karnym – w zakresie odnoszącym się do kosztów procesu – jest ochrona praw majątkowych, w rozumieniu art. 64 ust. 2 konstytucji.