Marcin Król

W sobotę umarł Antonin Scalia. Syn emigrantów z Włoch, ojciec dziewięciorga dzieci, był znakomitym, bardzo konserwatywnym sędzią Sądu Najwyższego USA. Oczywiście, rozpoczęły się spory o ciąg dalszy. Warto zestawić je ze sporami o polski trybunał.

(…)

W obecnym SN jest po czterech konserwatystów i liberałów, więc łatwo o pat. Obama chce go uniknąć. Spory będą ostre, ale w końcu ktoś zostanie nominowany. Na tym przykładzie widać, jak bardzo polityczne jest stanowisko sędziego, a zarazem jak różnych sędziów nominują prezydenci, co sprawia, że sam sąd jest zawsze pluralistyczny. Sędziowie zaś zachowują swoje poglądy, jednak ich wewnętrzne batalie i decyzje są śledzone z wielką uwagą, bo to oni interpretują konstytucję. Ich decyzje są ostateczne, wyjąwszy poprawki do konstytucji, które je zmieniają.

Ten brak precyzji co do szczegółów wynika z przekonania, że mimo sporów sąd, prezydent i Senat znajdą rozwiązanie. I znajdują. Podobnie było z liczbą kadencji prezydenta. Nie było to nigdzie określone i dopiero gdy Franklin Roosevelt przekroczył wszystkie granice i wygrał wybory po raz czwarty (a wkrótce potem umarł), wprowadzono do konstytucji i poprawkę głoszącą, że prezydent może być tylko dwie kadencje.

Władza sędziego SN jest w Ameryce kolosalna. I mimo że sędziowie są ludźmi, a więc popełniają wiele grzechów, trzeba wielkiego skandalu, żeby sędziego odsunąć, co zresztą nigdy się nie zdarzyło, bo bohaterowie wielkich skandali sami ustępowali. W historii USA sędzia nigdy nie został poddany procedurze zawieszenia i usunięcia. Zadziwiające, że nikt nie próbuje doprecyzować przepisów dotyczących SN. Tak jest dzięki przekonaniu, że najważniejsze są obyczaje demokratyczne, a nie szczegółowe prawo. Obawiam się, że władze w Polsce nigdy tego nie zrozumieją.

Obyczaj i prawo, Dziennik Gazeta Prawna 17.02.2016