Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał dziś wyrok w sprawie dotyczącej rażących naruszeń praw człowieka w trakcie globalnej walki z terroryzmem, w którą zaangażowane były państwa europejskie. Wielka Izba ETPC stwierdziła naruszenie szeregu postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w sprawie Khaled el-Masri przeciwko Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii (skarga nr 39630/09). Jest to pierwszy wyrok ETPC w tego typu sprawie.

„Jest to niezwykle ważny wyrok, który pokazuje, jaką wagę ETPC przywiązuje do zagadnienia naruszenia fundamentalnych praw człowieka, które miały miejsce w trakcie tzw. wojny z terroryzmem zapoczątkowanej po zamachach z 11 września 2001 r.” – mówi dr Adam Bodnar, wiceprezes HFPC.

Khaled el-Masri, obywatel niemiecki libańskiego pochodzenia, został zatrzymany w grudniu 2003 r. przez władze macedońskie, które następnie przetrzymywały go w jednym z hoteli w Skopie i poddawały licznym przesłuchaniom przez ponad 20 dni. Następnie na lotnisku w stolicy Macedonii, po tym jak został dotkliwie pobity, przekazano go funkcjonariuszom CIA, którzy przetransportowali go do bazy Salt Pit w Afganistanie. Tam przez 4 miesiące był poddawany brutalnym przesłuchaniom przy użyciu tortur. W 2006 r. niemiecka kanclerz Angela Merkel po spotkaniu z amerykańską Sekretarz Stanu USA Condoleezzą Rice oficjalnie potwierdziła, że Stany Zjednoczone popełniły błąd uznając Khaleda el-Masriego za osobę zaangażowaną w działalność terrorystyczną.

ETPC stwierdził, że el-Masri w trakcie przetrzymywania w hotelu, a następnie na lotnisku w Skopje, był poddany traktowaniu, które jest sprzeczne z zakazem stosowania tortur i nieludzkiego i poniżającego traktowania (art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). Dodatkowo uznał, że władze macedońskie są odpowiedzialne za przekazanie el-Masriego władzom amerykańskim, pomimo istniejącego ryzyka stosowania tortur i nieludzkiego traktowania w więzieniu Salt Pit w Afganistanie.

„ETPC stwierdził, że w tej sprawie naruszono cały szereg postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka” – mówi Irmina Pacho, koordynatorka programu Obserwatorium działalności CIA na terytorium Polski.

ETPC wskazał, że przetrzymywanie el-Masriego w hotelu w Skopje miało charakter arbitralny, a jego przetransportowanie i przetrzymywanie w Afganistanie było nielegalne, co stanowi naruszenie prawa do wolności osobistej (art. 5 Konwencji). ETPC uznał również naruszenie art. 5 Konwencji w aspekcie proceduralnym poprzez brak przeprowadzenia efektywnego śledztwa dotyczącego warunków przetrzymywania el-Masriego. Władze macedońskie naruszyły ponadto jego prawo do życia prywatnego i rodzinnego (art. 8 Konwencji). Niemożność skutecznego dochodzenia sprawiedliwości przed macedońskimi sądami sprzeczne jest natomiast z prawem do dostępu do skutecznego środka odwoławczego (art. 13 Konwencji).

Wcześniej el-Masri bezskutecznie próbował dochodzić swoich praw zarówno w Macedonii, Niemczech oraz Stanach Zjednoczonych. Została nawet złożona skarga do Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka. Jednak to europejski system ochrony praw człowieka okazał się skuteczny w dochodzeniu sprawiedliwości przez ofiarę wojny z terroryzmem.

„Wyrok świadczy o tym, że odpowiedzialności mogą nie uniknąć państwa europejskie, w tym Polska, które współpracowały ze służbami amerykańskimi w ramach działań mających na celu zwalczanie globalnego terroryzmu.” – mówi dr Adam Bodnar.

W 2012 r. ETPCz zakomunikował rządowi Polskiemu sprawę al-Nashiri przeciwko Polsce, która dotyczy stosowania tortur i nielegalnego przetrzymywania w tajnym ośrodku CIA w Polsce.http://www.hfhr.pl/pierwsze-orzeczenie-etpcz-w-sprawie-ofiar-wojny-z-terroryzmem/

HFPC