Rzecznik generalny Maciej Szpunar. Foto: msz.gov.pl

Zdaniem rzecznika generalnego Macieja Szpunara, opublikowanym 20 maja, państwo członkowskie nie może uzależniać prawa wjazdu obywatela państwa trzeciego od wcześniejszego uzyskania wizy, gdy posiada on już „kartę pobytową członka rodziny obywatela Unii” wydaną przez inne państwo członkowskie. Zezwolenie państwu członkowskiemu na wprowadzenie takiego prewencyjnego środka mającego ogólne zastosowanie byłoby równoznaczne z pozwoleniem temu państwu na zakwestionowanie prawa do swobodnego przemieszczania się i sprzeczne z zasadą wzajemnego uznawania.

Dyrektywa Unii¹ stanowi, że fakt posiadania ważnej karty pobytowej zwalnia obywateli państw trzecich będących członkami rodziny obywatela Unii z obowiązku uzyskania wizy wjazdowej. Państwa członkowskie mogą jednak przyjąć niezbędne środki w celu odmowy, zniesienia lub cofnięcia jakiegokolwiek prawa przyznanego na mocy tej dyrektywy w przypadku nadużycia prawa lub oszustw, na przykład fikcyjnych małżeństw. Wszelkie środki tego typu muszą być proporcjonalne i podlegają ustanowionym gwarancjom proceduralnym.

Sean Ambrose McCarthy posiada podwójne obywatelstwo: brytyjskie i irlandzkie. Pozostaje on w związku małżeńskim z obywatelką kolumbijską i para ta ma córkę. Rodzina mieszka od 2010 r. w Hiszpanii, gdzie posiada dom. Małżonkowie McCarthy mają też dom w Zjednoczonym Królestwie, dokąd regularnie podróżują. Helena Patricia McCarthy posiada „kartę pobytową członka rodziny obywatela Unii” („kartę pobytową”) wydaną przez organy hiszpańskie. Zgodnie z przepisami brytyjskiego prawa imigracyjnego, aby móc podróżować do Zjednoczonego Królestwa, posiadacze takiej karty powinni wystąpić o pozwolenie na wjazd („pozwolenie rodzinne EOG”), które jest ważne przez sześć miesięcy. Owo pozwolenie rodzinne może zostać przedłużone, pod warunkiem że jego posiadacz uda się osobiście do placówki dyplomatycznej Zjednoczonego Królestwa za granicą i wypełni formularz zawierający dane dotyczące środków finansowych i sytuacji zawodowej wnioskodawcy.

Uznawszy, że powyższe przepisy krajowe naruszają jej prawo do swobodnego przemieszczania się, rodzina McCarthych wniosła w 2012 r. skargę do High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Administrative Court) (Zjednoczone Królestwo). Sąd ten skierował do Trybunału pytanie, czy w świetle dyrektywy oraz protokołu nr 20² obywatele państw trzecich mogą co do zasady zostać zobowiązani do uzyskania wizy w celu wjazdu na terytorium brytyjskie, pomimo że posiadają już kartę pobytową.

W przedłożonej dzisiaj opinii rzecznik generalny Maciej Szpunar zbadał w pierwszej kolejności, czy dyrektywa ma zastosowanie do sytuacji, w jakiej znajduje się rodzina McCarthych. Zaproponował w tym względzie przyjąć szeroką wykładnię dyrektywy. Jego zdaniem, omawiana dyrektywa powinna stosować się do przypadku, w którym obywatel Unii, po skorzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się oraz po faktycznym pobycie w innym państwie członkowskim, postanawia udać się wraz z członkami jego rodziny będącymi obywatelami państwa trzeciego do państwa członkowskiego, którego jest obywatelem. Taka wykładnia wydaje się być uzasadniona nie tylko w świetle roli, jaką odgrywa obywatelstwo na gruncie obecnie obowiązującego prawa Unii, ale również w świetle orzecznictwa Trybunału³.