Po drugie, większość think tanków w Brukseli jest uzależniona finansowo od instytucji europejskich. Z tego względu są skłonne wspierać „brukselski konsensus” w następujących kwestiach: silne przywiązanie do soft power w sprawach międzynarodowych, często „realistyczne” podejście do wartości w polityce zagranicznej, pewna rezerwa względem zbyt bliskiego zacieśnienia kontaktów transatlantyckich, stronniczość w kwestiach bliskowschodnich na niekorzyść Izraela, socjaldemokratyczna orientacja w gospodarce i – przede wszystkim – niezachwiane przekonanie, że rozwiązaniem dla każdego poważnego problemu na kontynencie europejskim jest „więcej Europy” i że jedyną możliwą drogą jest umacnianie Unii. Niektóre think tanki wyłamują się z tego konsensusu, są to jednak nieliczne wyjątki. Jednym z nich jest założone przez szwedzkich pracodawców European Centre for International Political Economy (Europejskie Centrum Międzynarodowej Ekonomii Politycznej). Drugi to Open Europe (Otwarta Europa), lekko eurosceptyczna organizacja o brytyjskim rodowodzie, finansowana ze środków prywatnych. Są też dwie niemieckie, centroprawicowe fundacje polityczne, które raz na jakiś czas odważają się wystąpić przeciwko konsensusowi. Poza tymi przykładami debata między think tankami w Brukseli jest raczej niemrawa i naznaczona mentalnością życia pod brukselskim kloszem.

(…)

Brukselskie think tanki, zwłaszcza te powiązane z rządami krajów członkowskich, często mają problem z przedstawieniem w interesujący sposób nowatorskich pomysłów na przyszłą Europę. Powody mają charakter kulturowy i systemowy. Jednak coraz więcej organizmów politycznych, na przykład instytutów powiązanych z partiami i instytucji brytyjskich, wyłamuje się z brukselskiego konsensusu, wskazując nowy kierunek i dając nadzieję na ciekawszą, barwniejszą i bardziej twórczą debatę pomiędzy think tankami i w Brukseli, i w stolicach narodowych.

*Roland Freudenstein – wicedyrektor i szef działu badań fundacji politycznej Europejskiej Partii Ludowej Wilfried Martens Centre for European Studies. W latach 1995–2001 dyrektor Fundacji Konrada Adenauera w Polsce.