Jezydzki cmentarz w Hanowerze. Foto:Wikimedia Commons

Uznanie sądu w zakresie dopuszczania dowodów do postępowania podlega ograniczeniu lub może zostać całkowicie wyłączona na korzyść obowiązku uzyskania kolejnej opinii biegłego, gdy poprzednie opinie okazały się niewystarczające dla wyjaśnienia sprawy z tego powodu, iż opierały się na stanie faktycznym, orzecznictwu lub stanie prawnym, które uległy zmianie.

W sądowo administracyjnym postępowaniu w drugiej instancji o udzielenie azylu, w którym stroną był „K“, wykorzystano ekspertyzę dotyczącą tego, czy mniejszość jazydzka jest nadal zastraszana i jest wypędzana przez muzułmańskich współobywateli oraz czy władze tureckie mają możliwość tudzież wykazują wolę powstrzymania prześladowań Jazydów [1]. W trakcie rozprawy strona postępowania - „K“ - wniósł o uzupełnienie materiału dowodowego o nową opinię biegłego ze względu na nieaktualność bieżącej. Sąd odrzucił wniosek, argumentując, że posiada już wystarczająco materiału dowodowego potrzebnego do wyjaśnienia sprawy. „K” wniósł zatem skargę kasacyjną na podstawie § 132 ust. 2 nr 3 niemieckiego Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: niem. PPSA).

Skarga jest bezzasadna, gdyż nie doszło do naruszenia prawa. Gdy w celu ustalenia istotnych okoliczności sprawy zasięgnięto już opinii biegłego lub dokonano innych ustaleń, wniosek o uzupełnienie materiału dowodowego o nowe ustalenia lub nową opinię biegłego zostaje rozpatrzony na podstawie § 98 niem. PPSA w zw. z § 412 ust. 1 niemieckiego Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: niem. KPC). Od sądu zależy, czy uzna zebrany bez naruszenia prawa materiał dowodowy za niewystarczający i zarządzi jego uzupełnienie (§ 412 ust. 1 niem KPC). Za „wymagające uzupełnienia” uchodzą szczególnie niekompletne, wewnętrznie sprzeczne, albo nieprzekonywujące ustalenia i opinie biegłych, tudzież wydane na podstawie błędnych założeń, albo w sytuacji, w której biegły nie posiada wymaganej wiedzy lub nie jest bezstronny.

Swoboda sądu w zakresie rozpatrzenia wniosku o uzupełnienie materiału dowodowego może zostać ograniczona lub wręcz przekształcić się w obowiązek ponownego zasięgnięcia opinii biegłego, gdy strona lub sąd dokona nowych ustaleń faktycznych istotnych dla wyniku sprawy, poddających w wątpliwość dotychczasowe ustalenia lub wprost z nimi sprzecznych. Wymóg uzupełnienia materiału dowodowego może wynikać także z nieuwzględnionej zmiany stanu faktycznego, prawnego lub zmiany orzecznictwa. W przypadku, gdy zebrany materiał dowodowy jest wiarygodny i wystarczający do wydania wyroku, sąd może odrzucić wniosek o jego uzupełnienie.

Zarzut „K” nie dotyczył wadliwości uwzględnionej przez sąd ekspertyzy w postaci raportu z lat 2009 – 2010. Wniósł on jedynie o uzupełnienie materiału dowodowego o raport z lat 2006 – 2007. Zaznaczyć trzeba przy tym, że sąd nie uwzględnił w rozprawie aktualnego raportu z 2011 roku. Zgodnie z § 86 ust. 1 niem PPSA sąd zajmujący się sprawami przyznawania prawa azylu ma obowiązek z urzędu badać, czy nie istnieją aktualniejsze opinie biegłych i czy sytuacja polityczna w zakresie istotnym dla przyznania prawa azylu nie uległa zmianie.

Z Newslettera z polskim i niemieckim orzecznictwem - wydanie 3-2013, Zespół redakcyjny Newslettera Katedry Polskiego Prawa Publicznego, Europejskiego i Gospodarczego Wydziału Prawa Europejskiego Uniwersytet Viadrina

[1] Jazydyzm, jezydyzm – religia synkretyczna stworzona w XII wieku przez szejcha Adiego, wyznawana głównie przez Kurdów mieszkających na pograniczu Iraku (okolice Mosulu są ich największym skupiskiem), Iranu, Turcji, Syrii, Armenii, Gruzji oraz na emigracji (gł. Niemcy), według części religioznawców wywodząca się z nałożenia się powierzchownego szyizmu na zaratusztrianizm, łącząca elementy islamu, chrześcijaństwa nestoriańskiego, pierwotnych wierzeń indoirańskich, kurdyjskich oraz judaistycznych.