Z lektury wyroku w sprawie Dżugaszwilego możemy odnieść pośrednio niedobre wrażenie, że negacjonistyczne stanowisko wnuka Stalina to dopuszczalny pogląd, od którego oceny (zasadności) sędziowie powinni się powstrzymać. To strasburskie dictum traktuję jako niezamierzoną wpadkę. Ale takiej wpadki zapewne nie byłoby w przypadku skargi „wnuka Hitlera”. Zbrodnie hitlerowskie stały się częścią współczesnej pamięci. Inaczej jest, niestety, ze zbrodniami stalinowskimi.

Podczas postępowania dotyczącego „skargi katyńskiej” reprezentanci rosyjskiego rządu konsekwentnie nazywali – tak w pismach procesowych, jak i w wystąpieniach na rozprawie – zbrodnię katyńską zdarzeniami katyńskimi (Katyń events). Uważaliśmy je, wyraźnie to oznajmiając, za obraźliwe. Referując stanowisko Rosji, Trybunał brał to sformułowanie zawsze w cudzysłów. W obecnym wyroku w sprawie Dżugaszwilego słowa „zdarzenia katyńskie” zostały natomiast użyte w wyroku przez sam Trybunał. Można powiedzieć, że to drobiazg, ale jednak przykry. Jestem pewien, że strasburscy sędziowie nigdy nie użyliby określenia „wydarzenia oświęcimskie”.

I na koniec jeszcze jedna refleksja: tekst strasburskiego orzeczenia przygotowują prawnicy kancelarii Trybunału pochodzący z kraju, którego skarga dotyczy. Zakłada się – i słusznie – że najlepiej rozpoznają oni różne krajowe konteksty sprawy, tak prawne, jak i pozaprawne. Ale czasami warto w Strasburgu bardzo uważnie przyjrzeć się zaproponowanemu przez nich brzmieniu orzeczenia, zanim zostanie ono oznajmione jako werdykt Trybunału.
HFPC