Centrum Handlowe w Wólce Kosowskiej w gminie Lesznowola. Foto: lesznowola.pl

Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatrzy skargę Stowarzyszenia Wietnamczyków w Polsce „Solidarność i Przyjaźń”. Stowarzyszenie zarzuciło w skardze naruszenie wolności zgromadzeń.

W maju 2008 r. Stowarzyszenie dwukrotnie zgłaszało wójtowi Lesznowoli zamiar zorganizowania zgromadzenia w Wólce Kosowskiej. Za każdym razem Stowarzyszenie dokonywało zgłoszenia z wyprzedzeniem (odpowiednio na tydzień i 10 dni przed planowaną datą zgromadzenia). Wójt wydał decyzje o zakazie zgromadzenia. Od zakazów organizatorzy odwołali się do Wojewody Mazowieckiego, który rozpatrzył odwołania dopiero po ponad dwóch miesiącach od planowanych terminów zgromadzeń.

W obowiązującym wówczas stanie prawnym, władze nie były zobowiązane przez przepisy Prawa o zgromadzeniach do wydania ostatecznej decyzji administracyjnej przed planowaną datą demonstracji. Również kontrola sądowa postępowania administracyjnego mogła odbyć się po dacie planowanego zgromadzenia.

Komunikując sprawę polskiemu rządowi, Europejski Trybunał Praw Człowieka nawiązał do wydanego w 2007 r. wyroku Bączkowski i inni przeciwko Polsce. Trybunał uznał wtedy, że doszło w tej sprawie do naruszenia prawa do skutecznego środka odwoławczego oraz do swobodnego, pokojowego zgromadzania się. W wyroku tym Trybunał podkreślił, że dla efektywności korzystania z wolności zgromadzeń konieczne jest by obowiązujące prawo zawierało rozsądne terminy, które stanowiłyby granice działania dla władz państwowych.

Trybunał zobowiązał rząd do odpowiedzi na pytania: czy w sprawie doszło do naruszenia prawa skarżących do swobodnego, pokojowego gromadzenia się w rozumieniu art. 11 Konwencji oraz czy skarżący mogli skorzystać ze skutecznego środka odwoławczego w celu podważenia decyzji o zakazie odbycia zgromadzenia zgodnie z art. 13 Konwencji. Obserwacje rządu powinny zostać przedłożone Trybunałowi do 10 lutego 2015 r.

Nowelizacja prawa o zgromadzeniach, która weszła w życie w listopadzie 2012 r., nie rozwiązała problemu. Mimo, że zmieniony został termin, w jakim najpóźniej gmina powinna zostać zawiadomiona o zgromadzeniu, a także określono terminy dla poszczególnych czynności organów w procedurze odwoławczej, ostateczna decyzja oraz orzeczenie sądu administracyjnego mogą zostać wydane po zaplanowanej dacie zgromadzenia.

We wrześniu 2014 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjne przepisy Prawa o zgromadzeniach, które m.in. regulują nieefektywną procedurę odwoławczą od decyzji o zakazie zgromadzenia publicznego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wadliwość tej procedury wynika z błędnego ukształtowania terminów na podjęcie czynności przez organy władzy publicznej.