TK



Konstytucja kwietniowa po 80. latach - geneza i długa historia

BBWR| endecja| Józef Piłsudski| Kazimierz Świtalski| Konstytucja kwietniowa| Konstytucja Marcowa| Lech Wałęsa| PSL| Ryszard Kaczorowski| sanacja| sejmokracja| Stanisław Car| Stanisław Cat-Mackiewicz| Stanisław Stroński| Stronnictwo Narodowe| Tadeusz Hołówko| umowa paryska| Walery Sławek| Władysław Sikorski| zamach majowy

włącz czytnik
Konstytucja kwietniowa po 80. latach - geneza i długa historia
Prezydent I. Mościcki podpisuje konstytucję (Narodowe Archiwum Cyfrowe Sygnatura: 1-A-1107-2)

Wskrzeszone walką i ofiarą najlepszych swoich synów Państwo Polskie ma być przekazywane w spadku dziejowym z pokolenia na pokolenie. [art. 1 pkt. 2 Konstytucji]

Funkcjonowanie polskiego Sejmu w latach 1921-1926 pokazało, że ustrój wprowadzony przez konstytucję marcową nie sprzyja stabilności politycznej. W rezultacie, od jej wejścia w życie do zamachu majowego istniało 10 rządów. Osłabienie władzy wykonawczej na rzecz ustawodawczej zmniejszało sprawność państwa. Dlatego zaczęło się upowszechniać przekonanie, że ustrój Polski jest źle skonstruowany. Środowiskiem, które szczególnie negatywnie odnosiło się do tzw. sejmokracji, jak pogardliwie mówiono o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, byli piłsudczycy. Józef Piłsudski sięgnął po władzę pod hasłem uzdrowienia, czyli sanacji, ustroju i życia politycznego.

Jednakże w pierwszych latach rządów Marszałka, poza uchwaleniem przez Sejm noweli sierpniowej, nie podjęto reform ustrojowych. Wtedy sanacja nie miała jeszcze projektu zmiany ustawy zasadniczej. Poza tym nie posiadała niezbędnej większości w Sejmie. Art. 125 konstytucji marcowej stanowił, że jej zmiana: „…może być uchwalona tylko w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, względnie członków Senatu, większością 2/3 głosów”. Ten sam przepis wprowadzał specjalne uprawnienie dla drugiego sejmu, który będzie wybrany pod rządami konstytucji marcowej. Mógł on dokonać rewizji ustawy zasadniczej uchwałą podjętą większością 3/5 w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Właśnie z tego przepisu chciał skorzystać obóz rządowy. Sejm posiadający to specjalne uprawnienie został wybrany w 1928 r. Głównym hasłem wyborczym BBWR, czyli organizacji skupiającej zwolenników Piłsudskiego, była zmiana ustroju. Jednak nie zdobyli nawet połowy mandatów, więc mieli małe szanse na zmianę konstytucji. Mimo to tuż po wyborach zgłosili wniosek o rozpoczęcie prac nad rewizją ustawy zasadniczej. Jesienią 1928 r. w łonie elity sanacji zaczęła się dyskusja nad treścią zmiany konstytucji. Kierował nią prezes BBWR Walery Sławek. Toczyła się w tajemnicy i tylko ścisłe kierownictwo znało jej treść. 22 stycznia 1929 r. Sejm podjął uchwałę o przystąpieniu do pracy nad rewizją konstytucji. W lutym zwolennicy Piłsudskiego zgłosili swój projekt, który wyposażał prezydenta we władzę zwierzchnią nad głównymi organami państwa, i likwidował system rządów parlamentarno-gabinetowych. Podczas debaty w Sejmie Walery Sławek argumentując za koniecznością wzmocnienia władzy wykonawczej stwierdził, że: ustój musi być dostosowany do psychiki narodu […] społeczeństwo nasze nie ma jeszcze politycznego wyrobienia […] ale pożąda ładu i sprawiedliwości. Wie że Polska musi mieć rząd silny, oparty o autorytet głowy państwa. Cała opozycja skrytykowała projekt BBWR, lewica twierdziła, że ogranicza wpływ zwykłych ludzi na politykę, prawica widziała w nim próbę umocnienia władzy piłsudczyków. Mimo tej krytyki trafił do Komisji Konstytucyjnej.

Poprzednia 1234 Następna

Publicystyka

Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.

 
 
 

Załączniki

Brak załączników do artykułu.

 
 
 

Komentarze

Brak komentarzy.