Ubocznym efektem toczonych od trzech lat dyskusji wokół zmian w OFE jest spopularyzowanie szeregu alternatywnych koncepcji systemów emerytalnych. Większość z nich to warianty tak zwanej „emerytury obywatelskiej”, czyli niewielkiego świadczenia, które miałoby przysługiwać każdemu Polakowi w wieku emerytalnym. Pytanie tylko, czy nas na to stać?

Koncepcja emerytury obywatelskiej zyskała uznanie aż trzech partii parlamentarnych. Poza dwoma największymi ugrupowaniami, zwolenników tego rozwiązania można znaleźć praktycznie w każdym miejscu sceny politycznej. Zaczęło się od PSL, ale ostatnio pomysł podchwyciły Solidarna Polska i Twój Ruch. Opowiada się za nim stowarzyszenie Republikanie oraz Centrum im. Adama Smitha. Popierają go więc zarówno zdeklarowani lewicowcy, centryści jak i pro wolnościowa prawica. Czy rozwiązanie jest tak dobre, że zostało zaakceptowane ponad podziałami politycznymi, czy też po prostu każdy widzi w nim to, co chciałby widzieć?

1200 zł dla każdego

Po raz pierwszy z konkretną propozycją zdradził się Waldemar Pawlak w kwietniu 2010 roku. Stwierdził, że „Na dzisiejsze warunki mogłoby to być 1200 zł. Aby tyle dostać, wystarczyłoby dziś płacić co miesiąc do ZUS 120 zł”. Brzmi atrakcyjnie – emerytura może niewielka, ale za to kwota odprowadzanych składek bardzo niska. Może dzięki temu wreszcie udało by się szerszej grupie Polaków odkładać coś prywatnie z myślą o emeryturze?

Propozycja premiera Pawlaka ma tę zaletę, że stosunkowo łatwo policzyć jej skutki finansowe. Gdyby bowiem na każdego emeryta przypadało dziesięciu pracujących, to od razu widać, że taki system by się bilansował – dziesięć razy 120 zł daje 1200 zł. Niestety Polaków w wieku produkcyjnym, którzy przypadają na jednego emeryta jest w tej chwili nieco mniej niż czterech. Żeby wypłacać 1200 zł emerytury trzeba by zbierać od każdego z nich 300 zł. Jednak nie wszyscy będący w wieku od 20 do 64 lat pracują lub szukają pracy. Wielu uczy się lub po prostu nie pracuje i nie zamierza zmienić tego stanu. Od nich nie byłoby jak ściągnąć składek. Jeżeli zbieralibyśmy je tylko od osób pracujących, to na sfinansowanie 1200 zł emerytury dla 6,2 miliona emerytów potrzeba by zbierać 450 zł od osoby. To już przestaje być mała suma. Warto zestawić ją ze składką pobieraną od przeciętnego wynagrodzenia.