Siedziba GUS w Warszawie. Foto: Wikipedia.org

W dniu 11 lipca 2012 r. ukazała się publikacja "FOR ostrzega - GUS ogranicza dostęp do statystyki publicznej" podkreślająca, że statystyka publiczna nie powinna być publiczna tylko z nazwy. Główny Urząd Statystyczny, którego działalność jest finansowana z pieniędzy podatników, powinien zwiększyć zakres udostępnianych danych.

20 lipca br. otrzymałem odpowiedź z Departamentu Informacji GUS odnoszącą się do przedstawionych w powyższej publikacji problemów z dostępem do danych statystycznych. Przede wszystkim cieszy deklaracja przedstawiciela Urzędu dotycząca zwiększenia w najbliższym czasie zakresu dostępnych danych oraz udostępniania danych w formatach bardziej przyjaznych użytkownikom. GUS przyznaje, że zamieszczane obecnie w większości w formacie PDF dane utrudniają ich dalsze przetwarzanie przez zainteresowane podmioty. Liczmy na to, że zgodnie z deklaracjami liczba danych w plikach .xls (chodzi tu o pliki obsługiwane m.in. przez Excel’a) ulegnie znaczącemu zwiększeniu. Z niecierpliwością czekamy również na obiecane usprawnienia w dostępie do statystyki publicznej.

Ponadto po publikacji FOR na stronie internetowej GUS zostały udostępnione pełne wersje elektroniczne wszystkich roczników statystycznych, w tym Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym GUS dołączył do grona większości państw europejskich w których narodowe roczniki statystyczne można bezpłatnie pobrać ze stron internetowych urzędów. To dobry krok w kierunku zwiększenia zakresu udostępnianych danych.

Zmiany w ustawie z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej są konieczne, w tym - zaproponowane w liście większe otwarcie na dostęp do danych jednostkowych. Nie można jednak zgodzić się ze stwierdzeniem, że w celu ochrony poufności danych, zabroniony powinien być „dostęp do danych pozwalających na identyfikację podmiotu”. W przypadku podmiotów publicznych, których działania powinny być w pełni jawne, możliwość takiej identyfikacji poprawi przejrzystość funkcjonowania państwa i ułatwi dostęp do informacji publicznej obywatelom. Każdy powinien mieć możliwość sprawdzenia na przykład wartości majątku czy poziomu zatrudnienia w lokalnym zakładzie usług komunalnych czy w państwowym przedsiębiorstwie, a GUS, który w m.in. ramach sprawozdawczości statystycznej takie dane otrzymuje nie powinien ograniczać do nich dostępu.

GUS odniósł się również do prowadzonej sprzedaży danych i opracowań statystycznych. W celu bliższego przyjrzenia się działaniom Urzędu w zakresie realizacji płatnych zamówień, w dniu 11 lipca br. złożyłem wniosek o dostęp do informacji publicznej skierowany do Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. We wniosku zwróciłem się o informacje o wszystkich zamówieniach, w tym badaniach statystycznych, dodatkowych opracowaniach i analizach, i wszystkich innych formach udostępniania danych statystycznych oraz danych z rejestrów, realizowanych przez służby statystyki publicznej za odpłatnością w latach 2008-2011. Pomimo 14 dni na odpowiedź jakie daje podmiotowi obowiązanemu do udostępnienia informacji ustawa o dostępie do informacji publicznej (Art. 13 ust. 1), do dnia dzisiejszego odpowiedzi nie otrzymałem. Informacje wymienione we wniosku pozwoliłyby na szczegółową analizę działań prowadzonych przez GUS za odpłatnością. Dlatego liczę, że Urząd nie będzie utrudniał przeprowadzenia takiej analizy i niezwłocznie udostępni powyższe dane.