Obrazek z manifestacji NSZZ Solidarność. Foto: P. Rachtan

Na ostatnim posiedzeniu Sejmu zakończonym 28 czerwca 2012 r. Sejm RP uchwalił nowelizację prawa o zgromadzeniach. Zgodnie z nowymi przepisami termin na zgłoszenie zawiadomienia o zgromadzeniu został wydłużony z trzech do sześciu dni. Zmiana była uzasadniana koniecznością wykonania wyroku ETPC w sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce, który wymaga uzyskania ostatecznego rozstrzygnięcia o ewentualnym zakazie zgromadzenia przed jego planowaną datą.

Zdaniem HFPC nowelizacja prawa o zgromadzeniach nie stanowi poprawnego wykonania wyroku ETPC. Zgodnie ze standardami międzynarodowymi ostateczne rozstrzygnięcie o ewentualnym zakazie zgromadzenia powinno następować mocą decyzji organu sądowniczego. Tymczasem nowelizacja prawa o zgromadzeniach przewiduje taką kompetencję dla wojewody, który jest organem administracji publicznej. Nie spełnia zatem kryterium niezależności. Zatem przyjęta przez Sejm nowelizacja prawa o zgromadzeniach nie rozwiązuje problemu zasygnalizowanego w sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce, lecz pogarsza standardy w zakresie organizacji pokojowych zgromadzeń.

Właściwy standard odwoływania się od zakazu zgromadzeń obowiązuje np. w Niemczech. W przypadku zakazu zgromadzenia, jego organizatorzy mają prawo odwołać się do Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, który w trybie tymczasowego postanowienia może uchylić zakaz zgromadzenia jeszcze przed jego datą.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka przygotowała szczegółowe opracowanie (autorstwa mgr Roberta Rybskiego) przedstawiające standardy niemieckie w zakresie procedury odwoławczej od zakazu zgromadzeń. HFPC wyraża nadzieję, że opracowanie będzie pomocne w pracach senackich nad nowelizacją prawa o zgromadzeniach.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka jest zdania, że właściwe skonstruowanie systemu środków odwoławczych wymaga odejścia od dotychczasowego modelu. HFPC sugeruje, że odwołania od zakazu organizowania zgromadzeń powinny być składane do Sądu Najwyższego. SN powinien mieć możliwość orzekania przed datą planowanego zgromadzenia.

HFPC