Sala rozpraw TS UE

Trybunał Sprawiedliwości UE ogłosił doniosły wyrok 16 czerwca 2015 w sprawie C-62/14 Gauweiler i in., który ma wielkie znaczenie dla stabilności finansowej państw członkowskich. Trybunał stwierdził, że  program OMT ogłoszony przez EBC we wrześniu 2012 r. jest zgodny z prawem Unii. Ów program skupu obligacji skarbowych na rynkach wtórnych nie przekracza kompetencji EBC w zakresie polityki pieniężnej i nie narusza zakazu bezpośredniego finansowania państw członkowskich.

W komunikacie prasowym z dnia 6 września 2012 r. Europejski Bank Centralny (EBC) ogłosił podjęcie określonych decyzji w sprawie programu¹ upoważniającego Europejski System Banków Centralnych (ESBC) do nabycia na rynkach wtórnych² obligacji skarbowych państw członkowskich należących do strefy euro, o ile zostały spełnione ku temu określone przesłanki. Program ten, potocznie nazywany „programem OMT”, ma na celu wyeliminowanie zaburzeń mechanizmu transmisji polityki pieniężnej powstałych w następstwie szczególnej sytuacji obligacji skarbowych wyemitowanych przez niektóre państwa członkowskie oraz zapewnienie jednolitości polityki pieniężnej.

EBC uznał bowiem, że stopy procentowe obligacji skarbowych poszczególnych państw należących do strefy euro podlegały w tym czasie dużym wahaniom i wykazywały ogromne dysproporcje. Zdaniem EBC dysproporcje te nie polegają wyłącznie na różnicach makroekonomicznych pomiędzy tymi państwami, lecz znajdują po części swoje źródło w wymogu nadmiernych premii z tytułu ryzyka dotyczących emitowanych przez niektóre państwa członkowskie obligacji, ponieważ premie te mają na celu pokrycie ryzyka rozpadu strefy euro. Zgodnie z analizą EBC, ta szczególna sytuacja może mocno osłabić mechanizm transmisji polityki pieniężnej ESBC, prowadząc do rozdrobnienia warunków refinansowania banków i kosztów kredytu, które to rozdrobnienie może istotnie ograniczyć skuteczność oddziaływania ESBC na gospodarkę w znacznej części strefy euro.

EBC stwierdził³, że samo ogłoszenie tego programu wystarczyło do uzyskania pożądanego efektu, a mianowicie przywrócenia mechanizmu transmisji polityki pieniężnej i jednolitości tej polityki. Ponad dwa lata po ogłoszeniu tego programu nie został on jeszcze zrealizowany.

Do Bundesverfassungsgericht (federalnego trybunału konstytucyjnego, Niemcy) złożono szereg skarg konstytucyjnych⁴ w przedmiocie udziału Deutsche Bundesbank (niemieckiego banku federalnego) w realizacji omawianego programu oraz podnoszonej bezczynności rządu federalnego oraz Bundestagu (izby niższej parlamentu federalnego) wobec tego programu. Skarżący, którzy wnieśli te skargi, podnieśli, że program OMT, po pierwsze, nie jest objęty mandatem EBC i narusza zakaz bezpośredniego finansowania państw członkowskich należących do strefy euro, oraz po drugie, że jest on sprzeczny z zapisaną w Grundgesetz (niemieckiej ustawie zasadniczej) zasadą demokracji, ograniczając w ten sposób niemiecką tożsamość konstytucyjną.