Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 1 marca 2016 wypowiedział się w przedmiocie relacji między swobodą przemieszczania się osób korzystających z ochrony międzynarodowej, a środkami mającymi na celu ułatwienie ich integracji.

Wymóg w zakresie miejsca zamieszkania może zostać nałożony na osoby korzystające z ochrony uzupełniającej, jeśli są one bardziej narażone na trudności związane z integracją niż inne niebędące obywatelami UE osoby legalnie przebywające w państwie członkowskim, które udzieliło tej ochrony.

Zgodnie z dyrektywą Unii1 państwa członkowskie powinny zezwolić osobom, którym nadały status beneficjenta ochrony międzynarodowej2 na swobodne przemieszczanie się w obrębie swojego terytorium na takich samych warunkach, jakie są przewidziane dla innych osób niebędących obywatelami UE, które legalnie przebywają na ich terytorium.

Prawo niemieckie stanowi, że gdy osoby korzystające z ochrony uzupełniającej otrzymują świadczenia społeczne, wydawane im zezwolenia na pobyt muszą być obwarowane wymogiem zamieszkiwania w określonym miejscu („wymogiem w zakresie miejsca zamieszkania”). Z jednej strony wymóg ten może mieć na celu zapewnienie odpowiedniego podziału obciążeń wynikających z tych świadczeń pomiędzy poszczególne instytucje właściwe w tej dziedzinie. Z drugiej strony może on mieć na celu ułatwienie integracji osób niebędących obywatelami UE w społeczeństwie niemieckim.

Ibrahim Alo i Amira Osso są obywatelami syryjskimi, którzy przybyli do Niemiec, odpowiednio, w 1998 i 2001 r. Przyznano im status beneficjentów ochrony uzupełniającej. Ponadto nałożono na nich wymóg w zakresie miejsca zamieszkania, czemu sprzeciwiają się oni przed sądami niemieckimi. Spór ten jest obecnie rozpoznawany przez Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny, Niemcy), który zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy wymóg w zakresie miejsca zamieszkania jest zgodny z dyrektywą.

W ogłoszonym dzisiaj wyroku Trybunał stwierdził przede wszystkim, że dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek zezwolenia osobom, którym nadały one status beneficjenta ochrony międzynarodowej, nie tylko na swobodne poruszanie się po ich terytorium, lecz także na wybór miejsca zamieszkania na tym terytorium. W rezultacie nałożony na te osoby wymóg w zakresie miejsca zamieszkania stanowi ograniczenie swobody przemieszczania się gwarantowanej dyrektywą. Gdy wymóg ten jest nakładany wyłącznie na korzystające z ochrony uzupełniającej osoby otrzymujące pomoc społeczną, stanowi on także ograniczenie w dostępie tych osób do ochrony socjalnej przewidzianej prawem Unii.