Foto: sw.gov.pl

Obecny kształt instytucji dozoru elektronicznego nie jest modelem optymalnym – wynika z opublikowanego na początku kwietnia przez Helsińską Fundację Praw Człowieka raportu „Dozór elektroniczny – stan obecny i wyzwania przyszłości”.

Dozór elektroniczny został wprowadzony w 2009 r. „Wprowadzenie możliwości odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego uważane jest za jedną z ważniejszych reform wymiaru sprawiedliwości w ostatnich latach” – mówi Artur Pietryka, koordynator Programu Monitoring procesu legislacyjnego w obszarze wymiaru sprawiedliwości HFPC.

Dozór elektroniczny może być stosowany w odniesieniu do skazanych na kary krótkoterminowe – w systemie dozoru można odbywać karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku. Skazany musi spełniać odpowiednie kryteria, w tym m.in. musi posiadać określone miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich mieszkających wspólnie z nim.

Do końca lutego 2012 r. w ramach systemu dozoru elektronicznego karę pozbawienia wolności odbyło 2835 skazanych, a łącznie system objął 5284 osoby. Jak wynika z danych Centralnego Zarządu Służby Więziennej na dzień 30 marca 2012 r., zaludnienie jednostek penitencjarnych wynosi 100,5% i wzrastało w ciągu ostatniego miesiąca średnio o 0,2–0,3% tygodniowo.

Na potrzeby raportu autorzy przeprowadzili szereg wywiadów z sędziami penitencjarnymi, którzy stosują dozór elektroniczny oraz przeanalizowali ponad 100 spraw z siedmiu sądów okręgowych. Z przeprowadzonych badań wynika, że obowiązująca ustawa budzi wiele wątpliwości. A to z kolei prowadzi do niejednolitej praktyki sądowej.

Przeszkodą w upowszechnieniu dozoru elektronicznego jest też niska społeczna świadomość na temat tej instytucji. W ocenie autorów raportu dyrektorzy zakładów karnych i sądowi kuratorzy zawodowi zbyt rzadko wnioskują o ten system wykonywania kary dla skazanych.

„Niektórzy nasi rozmówcy podkreślali, że obecnie zdarzają się przypadki, gdy dyrektorzy zakładów karnych składają wnioski o zastosowanie dozoru tylko po to, by polepszyć statystykę w zakresie stosowania SDE” – mówi Katarzyna Wiśniewska, współautorka raportu. „Wnioski te są składane, mimo że skazani obiektywnie nie spełniają kryteriów ustawowych do zastosowania dozoru” – dodaje Katarzyna Wiśniewska.

Ustawa o systemie dozoru elektronicznego obowiązuje do 31 sierpnia 2014 r. Autorzy raportu alarmują, że prace nad projektem nowej ustawy należy rozpocząć już teraz. „Projekt nowej ustawy musi być przygotowany w sposób przemyślany i oparty na doświadczeniach wynikających z dotychczasowej praktyki stosowania SDE” – mówi Artur Pietryka.

Cały Raport dostępny jest tutaj