Fundacja Obywatelskiego Rozwoju FOR wydała swoje 62 "Ostrzeżenie", w którym stwierdza, że przygotowywana przez Ministerstwo Finansów nowelizacja Ordynacji podatkowej, mająca na celu ograniczenie unikania opodatkowania, jest sprzeczna z konstytucją.

Przedstawiony przez Ministra Finansów projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej ma na celu drastyczne ograniczenie możliwości zmniejszenia obciążeń podatkowych z wykorzystaniem istniejących instrumentów prawnych. Takie rozwiązanie narusza zasadę zaufania do państwa i stanowionego prawa. Ponadto przedstawiony projekt zawiera szereg niejasnych pojęć i dopuszcza uznaniowość ze strony organów podatkowych. W konsekwencji proponowana nowelizacja może być uznana za niezgodną z Konstytucją.

Opis przypadku

Minister Finansów przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa i niektórych innych ustaw, który w art. 1 pkt 93 przewiduje wprowadzenie do Ordynacji podatkowej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, zwanej również klauzulą obejścia prawa. Propozycja MF zakłada, że w przypadku zastosowania przez podatnika „sztucznej konstrukcji prawnej” prowadzącej do uniknięcia opodatkowania i osiągnięcia tym samym „znacznej korzyści podatkowej”, organ podatkowy będzie mógł taką „sztuczną konstrukcję” pominąć i ustalić skutki podatkowe na podstawie tzw. rzeczywistych zdarzeń gospodarczych oraz „typowej konstrukcji prawnej”. Ponadto projekt przewiduje ustanowienie Rady do Spraw Unikania Opodatkowania, mającej być organem opiniodawczo - doradczym, którego zadaniem będzie opiniowanie zasadności zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w poszczególnych sprawach. Obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy. Projekt ustawy został już przesłany do Rady Ministrów. Rząd ma się nim zająć 13 stycznia.

Ocena eksperta FOR

Projekt Ministra Finansów zmierza do znacznego ograniczenia możliwości stosowania optymalizacji podatkowych, pozwalających na zmniejszenie obciążeń podatkowych z wykorzystaniem istniejących instrumentów prawnych. Nowelizacja przyznaje organom podatkowym prawo do zakwestionowania przyjętych przez podatników rozwiązań prawnych i ustalenia skutków podatkowych takich, jakie miałyby miejsce w przypadku zastosowania „typowej” konstrukcji prawnej. Za wprowadzeniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania oprócz korzyści dla budżetu państwa ma przemawiać zasada równego traktowania podatników (na stosowanie optymalizacji podatkowych mogą sobie pozwolić tylko podmioty dysponujące środkami umożliwiającymi zapewnienie sobie odpowiedniej obsługi prawnej). Ponadto zdaniem MF wymóg wprowadzenia klauzuli wynika z zaleceń Komisji Europejskiej^[1]. Przywołuje się również przykład państw, w których taka klauzula już obowiązuje (m. in. Niemcy i Francja) lub jej wprowadzenie ma nastąpić wkrótce.