Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt rozporządzenia, które ma stworzyć mapę sądów gospodarczych w Polsce. Stowarzyszenie „Iustitia” twierdzi, że powinno to nastąpić w drodze ustawy. I przewiduje skargi w tej sprawie do Strasburga.

Resort przekazał do zaopiniowania projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym i sądom rejonowym rozpoznania spraw gospodarczych z obszarów właściwości innych sądów okręgowych i sądów rejonowych. Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” zgłosiło do projektu szereg szczegółowych uwag, ale jedna z nich ma charakter fundamentalny i być może konstytucyjny.

Autorzy opinii przypominają, że art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności nakłada na państwa-sygnatariuszy obowiązek zapewnienia rzetelnego procesu sądowego. Jednym z wymagań szczegółowych składających się na ten ogólny wymóg jest żądanie, by sąd był ustanowiony ustawą. - Wymóg ustanowienia sądu ustawą nie ogranicza się do tego tylko, by podstawa prawna istnienia danego sądu była zawarta w przepisie rangi ustawowej. W ramach tego wymogu mieszczą się również wszelkie normy regulujące funkcjonowanie sądu i składy orzekające w konkretnych sprawach. W szczególności rangę ustawową winny mieć normy regulujące ustalenie składu sądu, kompetencje do pełnienia funkcji sędziego w tymże sądzie, gwarancje niezawisłości sędziowskiej, gwarancje uprawnień procesowych stron oraz właściwość sądu. Ocenie pod kątem zgodności z konwencją podlega nie tylko istnienie tych przepisów, lecz także ich przestrzeganie. W kompetencji władzy wykonawczej mogą leżeć tylko kwestie szczegółowe, których regulowanie w akcie rangi ustawy byłoby zbędne – czytamy w opinii.

Zdaniem ekspertów „Iustitii” rozporządzenie ministra sprawiedliwości tworzy zupełnie inną siatkę sądów gospodarczych i ich obszarów właściwości, niż wynikająca z przepisów ustawowych. Oznacza to, że zagadnienie obszarów właściwości sądów gospodarczych jest w całości regulowane aktem prawnym nie mającym rangi ustawy. W konsekwencji również właściwość miejscowa sądów gospodarczych jest ustalana na podstawie aktu prawnego nie mającego rangi ustawy. W efekcie właściwość sądu gospodarczego w jej aspekcie miejscowym zależy wyłącznie od uznania organu władzy wykonawczej określającego obszary właściwości sądów gospodarczych. - Taki sposób określenia obszaru właściwości sądu nie spełnia konwencyjnego wymogu sądu ustanowionego ustawą w zakresie ustalania właściwości miejscowej sądu – stwierdzają autorzy opinii.